قبل از پرداختن به اصل جواب توجه شما را به معنای اعتباری بودن ماهیت جلب می نمایم:اعتباریت ماهیت و اصالت وجود به مفهومی که در فلسفه ملا صدرا مطرح است، به معنی این است که هر ممکن الوجودی مرکّب از دو حیثیت است: حیثیت وجود، حیثیت ماهیت؛ و الزاماً یکی از این دو باید حقیقی و واقعی و منشأ آثار بوده باشد و دیگری اعتباری و انتزاعی ذهن؛ و از این دو حیثیت آنچه اصیل است «وجود» است و «ماهیت» اعتباری است؛ از این دو حیثیت، حیثیت وجود، اصلی و حیثیت ماهیت اعتباری است.هر فاعل شناسایى آن گاه که با واقعیّات برمى خورد، از آن دو چیز مى فهمد، یکى هستى آن واقعیت و شى ء و دیگرى چیستى آن واقعیت و شى ء که در اص

قبل از پرداختن به اصل جواب توجه شما را به معنای اعتباری بودن ماهیت جلب می نمایم:اعتباریت ماهیت و اصالت وجود به مفهومی که در فلسفه ملا صدرا مطرح است، به معنی این است که هر ممکن الوجودی مرکّب از دو حیثیت است: حیثیت وجود، حیثیت ماهیت؛ و الزاماً یکی از این دو باید حقیقی و واقعی و منشأ آثار بوده باشد و دیگری اعتباری و انتزاعی ذهن؛ و از این دو حیثیت آنچه اصیل است «وجود» است و «ماهیت» اعتباری است؛ از این دو حیثیت، حیثیت وجود، اصلی و حیثیت ماهیت اعتباری است.هر فاعل شناسایى آن گاه که با واقعیّات برمى خورد، از آن دو چیز مى فهمد، یکى هستى آن واقعیت و شى ء و دیگرى چیستى آن واقعیت و شى ء که در اصطلاح به هستى، وجود و به چیستى ماهیت گویند. مثلاً وقتى که به یک انسانى برمى خوریم، از آن دو چیز مى فهمیم. یکى چیستى و ماهیت انسانى او دیگرى به هستى او و وجود. بنابر این همه ى واقعیات امکانى دور و بر ما داراى دوجهت وجودى و ماهوى هستند. حال سؤالى به ذهن خطور مى کند که آیا جهت وجودى متن تک تک این واقعیّات را پر کرده و ماهیت از آن انتزاع مى شود و یا این که نه، جهت ماهوى متن تک تک این واقعیات را پر کرده و وجود از آن انتزاع مى شود. به تعبیرى آیا وجود اصیل است و ماهیت اعتبارى؟ یا ماهیت اصیل است و وجود اعتبارى؟ پاسخ با توجه به براهین متعدد بر اصالت وجود است، نه اصالت ماهیت. ما یکى از مهم ترین و در عین حال ساده ترین برهان اصالت وجود را در اینجا متذکر مى شویم: هرگاه به ماهیت اشیاء توجه کنیم، درخواهیم یافت که ماهیت فى حد نفسها به خودى خود، وجودى را براى خویشتن خویش اقتضاء نمى کند و در ذات خود وجودى نهفته ندارد. هم چنان که اقتضاى عدم خویش را ندارد و به تعبیرى فنّى از ماهیت «من حیث هى هى لیست الاّ هى لاموجودةٌ و لامعدومة» و هنگامى لباس واقعیت در آن دیده مى شود که از ناحیه علّتى چون خدا به او وجود داده شود. پس ماهیت فى حد نفسه واقعیت پیدا نمى کند و بلکه با وجود، واقعیت دار مى شود. پس ماهیت نمى تواند متن واقع را پر کرده باشد و اصیل باشد. بنابر این چون ماهیت نفس واقعیت نیست و به برکت وجود واقعیت دار مى شود، پس وجود به واقعیّت بودن سزاوارتر است و تنها خودش متن واقع را پر کرده و اصیل مى باشد و البته در این فضا اشکالات مختلفى طرح مى شود که از ناحیه اصالت ماهویها عنوان شده و با زبان محکم و شیرین صدرالمتألهین و اصالت وجودى ها پاسخ داده شد که چون در این گفتمان گروه ها اصطلاحات فنى به کار مى رود از بیان این اشکالات معذورم(ر.ک نهایة الحکمة، و مجموعه آثار، ج 6، «اصول فلسفه و روش رئالیسم». ). .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه