علت سرسختى مردم را مى توان در دو عامل خلاصه كرد : يكى عامل مشترك در انكار هرامر غيبى و نامحسوس , و ديگرى عامل مختص به موضوع معاد , يعنى ميل به بى بندوبارى و عدم مسئوليت . زيـرا هـمـان گـونـه كـه اشـاره شـد , اعتقاد به قيامت وحساب پشتوانه نيرومندى براى احساس مسئوليت و پذيرش محدوديتهاى رفتارى , وخوددارى از ظلم و ستم و تجاوز و فساد و گناه است و با انكار معاد و روز جزاءراه براى هوسرانيها و شهوت پرستيها و خودمحوريها باز مى شود . ايحسب الانسان ان لن نجمع عظامه بلى قادرين على ان نسوى بنانه بل يريد الانسان ليفجر امامه ( قيامه / 5 - 3 ) ترجمه : آيا انسان مى پندارد , كه هرگزاستخوانهاى او را جمع نخواهيم كرد - آرى قادريم كه ( حتى خطوط سر ) انگشتان اورا مرتب و موزون كنيم - بلكه انسان مى خواهد در تمام عمر گناه كند . آيا انسان چنين مى پندارد كه استخوانهايش را ( پس از متلاشى شدن ) جمع نخواهيم كرد ؟ چرا ( ايـن كـار را خـواهـيم كرد در حالى كه ) توانائيم كه سرانگشتانش رامانند اول همواره سازيم بلكه انـسـان مى خواهد جلوى خويش را باز كند ( و بى بندوبارباشد ) باصطلاح شبهه علمى ندارد بلكه شهوت عملى مى خواهد . www.eporsesh.com