حضرت‌علي (عليه‌السلام) پس‌از شنيدن شعار خوارج كه مي‌گفتند «لا حكم إلاّ لله»؛يعني حكومت فقط ‏مخصوص‌خداوند است، فرمودند: «كلمه حق يراد بها الباطل نعم انّه لا حكم إلاّ لله ولكن هؤلاء يقولون لا امرة إلاّ ‏لله لابدّ للناس من أمير بَرّ أو فاجر»؛ اين سخن، كلمه حق و سخن درستي است؛ حُكم و قانون، اختصاص به ‏خدا دارد؛ ولي اينان از اين سخن حق، اراده باطل كرده‌اند و مي‌گويند حكومت و زمامداري، مخصوص خداوند ‏است و جز او كسي حق حكومت ندارد؛ در حالي كه حكومت در جامعه انساني، امري ضروري است و حتي ‏اگر زمامدار، فاجر و فاسق باشد باز هم چاره‌اي از آن نيست.‏‎ ‎اين سخن حضرت، پاسخي به خوارج است كه حكومت هر انساني را نفي مي‌كردند؛ لذا آن حضرت بر ضرورت ‏حكومت و ولايت تأكيد فرموده‌اند و هرگز كلام آن حضرت، دلالت بر جدايي دين از سياست ندارد. آن حضرت در ‏نهج‌البلاغه مي‌فرمايد: «اما الامرة البرّة، فيعمل فيها التّقى وامّا الأمرة الفاجرة، فيتمتّع فيها الشّقى»؛ اما در ‏زمانِ امارت پاك (حكومت صالحان)، انسانِ باتقوا انجام وظيفه مي‌كند و در زمان امارت ناپاك (حكومت طالحان)، ‏تبهكار بهره مي برد(2).‏‎ ‎نكته‌اي كه در اين بخش عنايت به آن لازم است اينكه، دشمن پيش از آنكه «ولي» را از صحنه سياست بيرون ‏كند، «ولايت» را از ساحت فرهنگ بيرون مي‌كند و پيش از آنكه «فقيه» را از ميدان به در كند، «فقاهت» را ‏منزوي مي‌سازد. بيگانگان زيرك گفتند و آشنايان خام پذيرفته يا مي‌پذيرند كه تعيين حاكم، به رأي ملت است ‏نه دين. دشمنان، هيچ‌گاه امام و رهبر را پيش از تبعيد امامت و تحطيم رهبري، خانه‌نشين نكرده‌اند؛ نخست ‏امامت را منزوي مي‌كنند و سپس امام را. اگر حضرت اميرالمؤمنين (عليه‌السلام) خانه‌نشين شد، سبب آن بود ‏كه گفتند تعيين امامت و رهبري امت، مربوط به مردم است و با انتخاب آنان صورت مي‌گيرد نه با نصب الهي؛ ‏گفتند: «منّا أمير ومنكم أمير»(3). امامت، از عرش ملكوت به فرش طبيعت و از انتصاب الهي به انتخاب مردمي ‏آورده شد و آنگاه كه تعيين امام، از نصِّ نبوي، به سقيفه تيم وعدي كشيده شد، آن حضرت خانه‌نشين گرديد و ‏دگرانديشان مخالف ولايت گفتند: او در صحنه انتخابات رأي نياورده است.‏‎ ‎‏‏‏(1) نهج‌البلاغه، خطبه‎ ‎‏40، بند 1.‏‏(2) همان، بند 4.‏‏(3) شرح ابن ابي‌الحديد، ج 2، ص 274.‏‏‏‏‏‏مأخذ: ( آیةالله جوادی آملی ، ولايت فقيه ، ص 434، 435)‏