طبق نظر مراجع عظام آنچه برای روزه دار مکروه است شم الریاحین است یعنی بوییدن گل و گیاهان خوشبو در احادیث هم به استفاده صائم از عطر تاکید شده از جمله این روایت الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج ۴ ؛ ص۱۱۳عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ: کَانَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا صَامَ تَطَیَّبَ بِالطِّیبِ وَ یَقُولُ الطِّیبُ تُحْفَةُ الصَّائِمِ . حال اگر عطر بصورت خالص از گل گرفته شده باشد آیا حکم کراهت باقی است ؟ آیا تفاوتی بین عطر خالص یا اسانس ها و ... هست در حکم کراهت ؟ به طور کلی آیا در هر صورت عطر برای روزه دار مستحب است ؟با توجه به اینکه گل به عطر تبدیل شده و دیگر عنوان ریاحین بر آن صدق نمی کند آیا نمی توان گفت حتی اگر عطر از گل خالص هم باشد حکم کراهت باقی نیست ؟در بحث اجتهادی آیا می توان از بحث مشتق در اصول فقه اینجا استفاده کرد که چون عنوان گل دیگر بر عطری که از آن گرفته شده صدق نمی کند باید گفت اینجا حکم بعد من انقضی عنه التلبس و چون صفت از ذات زائل شده دیگر نمی توان گفت که حکم روایت کراهت شم الریاحین شامل عطر نمی شود ؟بر اساس اصاله الظهور و اصاله العموم چون در روایت الطِّیبُ تُحْفَةُ الصَّائِمِ لفظ طیب بصورت عام آمده است حکم استحباب شامل همه نوع عطر اعم از اینکه شیمیایی یا خالص از ریاحین می شود ؟

بحث مزبور از این جهت ربطی به مباحث مشتق و من قضی عنه التلبس ندارد. مباحث مشتق و من انقضی عنه التلبس مربوط به الفاظ است نه به مباحث تحلیلی ماهوی. در روایت تصریح شده است که شم الریاحین مکروه و شم الطیب مستحب است. ظاهر و حتی نص شم الریاحین ، بوییدن گلها را در بر می گیرد نه بوییدن عطر را. علاوه بر این که اگر توهم شود که شم الریاحین ، شم الطیب را هم در می گیرد یا نه ،علاوه بر اصاله الظهور ، وجود روایات متعددی که بوییدن عطر را برای روزه دار سنت و مستحب می داند ، این توهم را به طور قطعی مرتفع می کند. در روایتی از امام صادق علیه السلام کراهت شم الریحان و استحباب شم الطیب تصریح شده است.أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ السَّعْدَآبَادِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ‌ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا بَلَغَ بِهِ حَرِیزٌ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُحْرِمِ یَشَمُّ الرَّیْحَانَ قَالَ لَا قُلْتُ فَالصَّائِمُ قَالَ لَا قُلْتُ لَهُ یَشَمُّ الصَّائِمُ الْغَالِیَةَ وَ الدُّخْنَةَ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ کَیْفَ حَلَّ لَهُ شَمُّ الطِّیبِ وَ لَا یَشَمُّ الرَّیْحَانَ قَالَ لِأَنَّ الطِّیبَ سُنَّةٌ وَ الرَّیْحَانَ بِدْعَةٌ لِلصَّائِمِ‌[1]پی نوشت:[1] . من لا یحضره الفقیه؛ ج‌2، ص: 114؛ باب آداب الصائم و ما ینقض صومه و ما لا ینقضه ؛ ج‌2، ص : 107 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه