پاکيزگي و بهداشت، وظيفه اي است ديني و خداوند متعال هم بر طهارت باطني که دوري از کارهاي حرام است، اهميت فراوان داده و هم به طهارت ظاهري مي پردازد که در وضو و غسل تبلور عيني يافته است و لذا مي فرمايد: «اي کساني که ايمان آورده ايد، هرگاه به نماز برخاستيد تا روحتان صفا يابد، پس وضو بگيريد و صورت و دست ها را شسته و سر و پاها را مسح نماييد تا همچون روح، جسم نيز پاک باشد و اگر جنب بوده و غسل به گردن داريد خود را با غسل کردن پاکيزه سازيد و خدا نمي خواهد که شما را در سختي اندازد، بلکه مي خواهد شما را پاکيزه سازد و نعمتش را بر شما تمام کند که سپاس گزاريد.» بنابراين، هدف از غسل و وضو و تيمم پاکيزگي جسم است و پاکيزگي روح، جسم را با آب و روح را با دوري از هوي و هوس و حرکت در مسيري که خداوند خشنود مي گردد. مفسر بزرگ آیت الله مکارم شيرازي در ذيل تفسير آيه 6 سوره مائده نحوه ارتباط وضو و غسل را علاوه بر طهارت روح و جان، با بهداشت فردي زيبا ترسيم نموده است و مي نويسد: «درباره فلسفه وضو شکي نيست که وضو داراي دو فايده روشن است: 1. فايده بهداشتي؛ 2. فايده اخلاقي و معنوي. از نظر بهداشتي، شستن صورت و دست ها آن هم روزانه پنج و يا لااقل سه مرتبه، اثر قابل ملاحظه اي در نظافت بدن دارد. مسح کردن بر سر و پاها هم سبب مي شود که اين اعضا نيز هميشه پاکيزه نگه داشته شوند. و از نظر اخلاقي و معنوي چون با قصد قربت و براي خدا انجام مي شود، اثر تربيتي دارد و کنايه از اين است که از سر تا پا در راه اطاعت تو گام بر مي دارم.» در روايتي از امام رضا ـ عليه السلام ـ مي خوانيم: «خداوند براي اين دستورِ وضو گرفتن را داد که بندگان هنگام ايستادن در پيشگاه خداوند مناجات کردن با او پاک باشند. و دستورات او را به کار برند. از آلودگي ها برکنار باشند، علاوه بر اين وضو سبب مي شود که آثار خواب و کسالت از انسان برطرف شود و قلب براي قيام در پيشگاه خدا نور و صفا يابد.» وي در فلسفه غسل و ارتباط آن با بهداشت و اثراتش روي جسم آدمي هم آورده است: «طبق تحقيقات دانشمندان در بدن انسان دو سلسله اعصاب نباتي وجود دارد که تمام فعاليت هاي بدن را کنترل مي کند: 1. اعصاب سمپاتيک؛ 2. اعصاب پاراسمپاتيک. اين دو رشته اعصاب در تمام بدن و در اطراف تمام دستگاه هاي داخلي و خارجي گسترده اند. وظيفه اعصاب سمپاتيک، تند کردن و به فعاليت وا داشتن دستگاه هاي مختلف بدن است و وظيفه اعصاب پاراسمپاتيک، کند کردن فعاليت آنهاست. گاهي جريان هايي در بدن رخ مي دهد که اين تعادل را به هم مي زند و از جمله اينها مساله رسيدن انسان به اوج لذت جنسي مي باشد. در اين مواقع سلسله اعصاب پاراسمپاتيک بر اعصاب سمپاتيک پيشي مي گيرد و تعادل جسمي را به هم مي زند. اين موضوع نيز ثابت شده است که از جمله اموري که مي تواند اعصاب سمپاتيک را به کار وا دارد و تعادل از دست رفته را تأمين کند، تماس آب با بدن است و لذا دستور داده شده است که تمام بدن با آب شسته شود و در پرتو اثر حيات بخش آن تعادل کامل در ميان اين دو دسته اعصاب در سراسر بدن برقرار گردد.» البته فايده غسل منحصر به اين نيست که يک نوع عبادت و پرستش نيز هست که اثرات اخلاقي زيادي دارد و به همين دليل اگر بدون نيت و طاعت فرمان خدا باشد، غسل صحيح نيست. از همه اينها گذشته، وجوب وضو و غسل يک الزام اسلامي براي پاک نگه داشتن بدن و رعايت بهداشت در طول زندگي است، زيرا بسيارند کساني که از نظافت جسمي خود غافلند ولي اين حکم اسلامي آنها را وادار مي سازد که در موارد مختلفي خود را شستشو دهند و بدن را پاک نگه دارند. بر همين اساس است که خداي متعال مي فرمايد: «خداوند توبه کننده ها را دوست مي دارد و پاکيزگان را دوست مي دارد.» و لفظ «يُحبّ المتطهرين» ارزش بهداشت و پاکيزگي را روشن مي کند و اسلام طرفدار پاکيزگي است و به آن فرمان مي دهد. يادآوري اين نکته نيز ضرورت دارد که هر چند مفسر بزرگ در تفسير نمونه درباره غسل جنابت نظرات زيبايي را بيان داشته اند، اما خداوند در ديگر غسل ها نيز به خصوص مربوط به زنان و مسائل زناشويي در مواقع حيض و نفاس و... دستوراتي هم داده است که بيانگر اهميت والاي بهداشت در اسلام است. به عنوان نمونه درباره ايام ماهانه زن و دليل غسل کردن و نيز آميزش در اين ايام مي نويسند: که اين کار باعث تحريک و عفونت هاي رحمي و خونريزي بيش از عادت ماهانه و سرايت نمودن عفونت ها به مرد هم مي شود و اگر بچه اي از آنها متولد گردد به خاطر تغذيه از مواد عفوني و رشد در آن محيط در معرض بيماري ها و اختلال هاي روحي و عصبي خواهد بود و براي همين خداوند متعال دستور مي دهد که در اين ايام نزديک زنان خود نشويد.