آیا جمله‌ی «اول من یدخل الجنة الشهید» درست است؟ چه کسانی جزء اولین افرادی هستند که وارد بهشت می‌شوند؟

از آیات قرآن و روایات استفاده می‌شود که ایمان به خدای تعالی، شهادت در راه خدا، مودت و دوستی اهل‌بیت(ع)، عفو و گذشت نسبت به انسان‌ها و... همگی باعث می‌شود تا زمینه‌ی ورود به بهشت برای انسان‌‌ها بیشتر شود؛ لذا گروهی از مردم که بیشتر از دیگران دارای این ویژگی‌ها هستند، زودتر از دیگران وارد بهشت شده و از نعمت‌های بی‌کران الهی بهره‌مند خواهند شد.در این فرصت برخی از کسانی که شامل این رحمت ویژه خواهند شد و زودتر از دیگران وارد بهشت خواهند شد را با استناد به روایات وارده از معصومان(ع) برمی‌شماریم. این روایات را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد: دسته‌ای که بیان می‌کند پیامبر(ص) مقدم بر همه هستند و دسته دیگر گروه‌هایی از امت پیامبر(ص) را اولین وارد شوندگان به بهشت معرفی می‌کند.در جمع‌بندی آنها باید گفت؛ مراد از «اولین گروه» در برخی موارد، می‌تواند نسبی باشد، نه آن‌که قبل از آنان هیچ فرد و یا گروه دیگری وارد بهشت نشده‌اند.الف) پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع)رسول خدا(ص) به امام علی(ع) فرمود: «من اولین کسی هستم که وارد بهشت می‌شوم و تو بعد از من، سپس امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و حضرت فاطمه(س) وارد بهشت می‌شوند».[1]در روایت دیگری از رسول خدا(ص) نقل شده است: «نخستین کسی که وارد بهشت می‌شود من و فاطمه و حسن و حسین هستیم...».[2]بعضی روایات نیز امام علی(ع) را اولین فرد می‌دانند:رسول خدا(ص) فرمود: «...علی بن ابی‌طالب صاحب پرچم من در آخرت است، همان‌گونه که صاحب پرچم من در دنیا نیز بوده است، و اول کسی است که وارد به بهشت می‌شود؛ چرا که او پیش‌ روی من پرچم حمد را به دست دارد که بر آدم(ع) و پیامبران دیگر سایه افکنده است».[3]رسول خدا(ص) در جایی دیگر فرمود: «یا علی! تو اوّلین کسی هستی که به همراه من در قیامت سر از خاک برخواهی داشت و تو اوّلین کسی هستی که به همراه من از صراط عبور خواهی نمود. پروردگارم به عزّت خود قسم یاد کرده است که هیچ‌کس از پل صراط نخواهد گذشت، مگر کسی که با ولایت تو و ولایت امامان از نسل تو که وسیله‌ی نجات از آتش است در دست داشته باشد. تو اوّلین کسی هستی که بر حوض کوثر بر من وارد خواهی شد و دوستانت را از آن سیراب کرده و دشمنانت را از آن دور می‌کنی. زمانی که در مقام محمود قرار می‌گیرم، همراه من خواهی بود و برای دوستان ما شفاعت می‌‌کنی و شفاعت تو در مورد آنان مورد قبول واقع می‏شود. تو اوّلین کسی هستی که در بهشت وارد می‌شوی...».[4]در همین رابطه جابر بن عبدالله انصاری گفت: بعد از فتح خیبر رسول خدا(ص) به امام علی(ع) فرمود: «تو در روز قیامت از همه به من نزدیک‌تری، و در حوض کوثر جانشینم هستی. تو اولین فردی هستی که در کنار کوثر بر من وارد می‌شوی، و تو اولین کس هستی که با من پوشیده می‌شوی، و اولین فرد از امت من خواهی بود که داخل بهشت می‌گردی».[5]همچنین در برخی روایات آمده است که حضرت فاطمه(س) اول نفری است که وارد بهشت می‌شود.[6]در جمع‌بندی این روایات می‌توان گفت؛ اولین نفری که به بهشت گام برمی‌دارد پیامبر اسلام(ص) است و اگر در روایتی آمده است که امام علی(ع) یا حضرت فاطمه(س) اولین نفر هستند به اعتبار نسبت آنها به پیامبر(ص) است و یا به جهت دستور پیامبر(ص) به آنها است که جلو بیفتند.نتیجه این‌که پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) از همه جلوتر به بهشت می‌روند و پیشقراولان بهشت هستند؛ بنابراین روایاتی که غیر از آنها کسان دیگری را اولین افراد وارد شونده به بهشت معرفی می‌کند، مرادشان اول نسبی است؛ یعنی نسبت به دیگران، نه نسبت به چهارده معصوم(ع).ب) گروه‌ها و افرادی از امت پیامبر(ص)در روایات گروه‌هایی از امت پیامبر(ص) اولین افراد وارد شونده به بهشت معرفی شدند که برخی از آنها اشاره را می‌کنیم: دوست‌داران اهل‌بیت(ع)رسول خدا(ص) به امام علی(ع) فرمود: «دوستی تو نشانه‌ی ایمان است و بغض و دشمنی تو نفاق است. اول کسی که به بهشت وارد می‌شود، دوست‌داران تو هستند و اول کسی که در آتش جهنم وارد می‌شوند، دشمنان تو هستند...».[7]نشانه و قرینه نسبی‌بودن پیشگامی در ورود به بهشت، روایت دیگری از رسول خدا(ص) است که به امام علی(ع) فرمود: «نخستین کسی که وارد بهشت می‏شود من و فاطمه و حسن و حسین(ع) هستیم. امام علی(ع) از آن‌حضرت(ص) پرسید دوستان ما کجا خواهند بود؟ رسول خدا(ص) فرمود: پشت سر شما وارد بهشت می‌شوند».[8] شهدارسول خدا(ص) فرمود: «شهید اولین کسی است که وارد بهشت خواهد شد».[9] اهل معروفرسول خدا(ص) فرمود: «اهل معروف(نیکوکاران) پیشاپیش دیگران وارد بهشت می‏شوند، و پیش از دیگران بر سر آب حیات، به من ملحق می‏شوند».[10]شاید مراد از این نیکوکاران، افرادی هستند که بدون شفاعت و غفران الهی، به آن اندازه اعمال نیکو در پرونده‌شان دارند که آنان را شایسته ورود به بهشت نمایند. فقیران خویشتن‌داررسول خدا(ص) فرمود: «نخستین گروهی که وارد بهشت می‌شوند، تهیدستانِ مهاجری هستند که بلایا و سختی‌ها با وجود آنان دفع می‌شود».[11]در روایت دیگر آن‌حضرت(ص) فرمود: «سه گروه پیش از همه وارد بهشت می‌شوند: شهید در راه خدا، برده‌ای که بردگی‌اش او را از طاعت خداوندش باز نداشته است و فقیر و تهیدستی که عیال‌وار خویشتن‌دار است».[12] اذان‌گویانرسول خدا(ص) فرمود: «اولین کسانی که وارد بهشت می‌شوند، پیامبران الهی، سپس کسانی که در مسجدالحرام اذان می‌گویند، سپس کسانی که در بیت المقدس اذان می‌گویند و سپس کسانی که در مسجدالنبی(ص) اذان می‌گویند و سپس سایر مؤذنین وارد بهشت می‌شوند‏».[13] انسان‌های عفیفرسول خدا(ص) فرمود: «اولین کسی که وارد بهشت می‌شود، شهید و غلامی که به بهترین صورت، عبادت خدا را انجام می‌دهد و مولای خود را نصیحت می‌کند و انسان عفیف و پاک‌دامنی که عیال‌وار است‏».[14] انسان‌های پندپذیرامام علی(ع) فرمود: مردمانی به سوی بهشت‌های جاویدان پیشی گرفته‌اند که از دیگران نه بیشتر روزه می‌گرفتند، نه بیشتر نماز می‌گزاردند و نه بیشتر حج و عمره می‌رفتند؛ بلکه چون اندرزهای خدا را دریافتند، پند گرفتند».[15]در مورد این روایات که چگونه همه این‌ افراد و گروه‌ها می‌توانند اول باشند؟ همان‌گونه که گفته شد، می‌توان گفت مقصود این است که آنان نسبت به غیرشان اول هستند. البته ممکن است که در میان خود این گروه‌ها نیز تقدیم و تأخیرهایی باشد، اگرچه از روایات چیزی در این مورد به دست نیاوردیم. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه