خداوند متعال در آیه: وَ نُنزَّلُ مِنَ الْقُرْءَانِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِین...؛[1] قرآن را شفا معرفی نموده است. مفسران می‌­‌گویند: خداوند متعال در معانی قرآن، برای امراض روحی[2] و در الفاظ آن برای امراض و دردهای جسمی شفا قرار داده است.[3] از امام باقر(ع) سؤال شد، آیا می­‌توان آیاتی از قرآن را برای شفا و دفع بیماری بر بازو یا گردن بیمار آویزان نماییم؟ امام فرمود، اشکالی ندارد، این کار را انجام دهید، برای بیمار خوب است.[4] همچنی از امام صادق(ع) سؤال شد، اگر کسی بیماری و درد داشته باشد می­توان جهت شفای او آیاتی از قرآن را نوشت و بر او آویزان نمود یا آن را بشوییم و به او بخورانیم؟ امام(ع) فرمود: بله اشکال ندارد.[5] البته استفاده از آیات قرآن منحصر در شفای بیمار نیست، بلکه در روایات وارده از معصوم(ع)، موارد متعددی ذکر شده است که می‌­توان از آیات قرآن و دعاهای خاصی جهت رسیدن به هدف­‌های معین استفاده کرد؛ مانند ادا و پرداخت قرض، جلب روزی، دفع غم و اندوه، دفع فقر، دفع سحر، دفع اثر چشم زخم، دفع تب، و... که از آنها به حرز و تعویذ،[6] تعبیر شده است. در این‌جا برای نمونه به چند مورد اشاره می‌کنیم: 1. دعا برای دفع ترس: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ تَوَکَّلْتُ عَلَی اللَّهِ وَ أَنَّهُ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدْراً اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِی کَنَفِکَ وَ فِی جِوَارِکَ وَ اجْعَلْنِی فِی أَمَانِکَ وَ فِی مَنْعِک».[7] 2. دعا برای دفع فقر: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ تَوَکَّلْتُ عَلَی الْحَیِّ الَّذِی لَا یَمُوتُ‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً».[8] 3. دعا برای جلب روزی:  «اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ الْحَلَالِ الطَّیِّبِ رِزْقاً وَاسِعاً حَلَالًا طَیِّباً بَلَاغاً لِلدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ صَبّاً صَبّاً هَنِیئاً مَرِیئاً مِنْ غَیْرِ کَدٍّ وَ لَا مَنٍّ مِنْ أَحَدِ خَلْقِکَ إِلَّا سَعَةً مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ فَإِنَّکَ قُلْتَ‏ وَ سْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ‏  فَمِنْ فَضْلِکَ أَسْأَلُ وَ مِنْ عَطِیَّتِکَ أَسْأَلُ وَ مِنْ یَدِکَ الْمَلْأَی أَسْأَلُ».[9] 4. دعا برای دفع وسوسه و حدیث نفس: «اللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ نَاصِیَتِی بِیَدِکَ عَدْلٌ فِیَّ حُکْمُکَ مَاضٍ فِیَّ قَضَاؤُکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکُلِّ اسْمٍ هُوَ لَکَ أَنْزَلْتَهُ فِی کِتَابِکَ أَوْ عَلَّمْتَهُ أَحَداً مِنْ خَلْقِکَ أَوِ اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ الْقُرْآنَ نُورَ بَصَرِی وَ رَبِیعَ قَلْبِی وَ جَلَاءَ حُزْنِی وَ ذَهَابَ هَمِّی اللَّهُ اللَّهُ رَبِّی لَا أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً».[10] 5. دعا برای دفع چشم زخم: امام صادق(ع) می­فرماید: برای از بین بردن اثر چشم زخم، سوره «حمد» را بخوانید و سپس دعای زیر را بنویسید: «بِسْمِ اللَّهِ أُعِیذُ فُلَانَ‏ بْنَ‏ فُلَانَةَ بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ وَ ذَرَأَ وَ بَرَأَ وَ مِنْ عَیْنٍ نَاظِرَةٍ وَ أُذُنٍ سَامِعَةٍ وَ لِسَانٍ نَاطِقٍ‏ إِنَّ رَبِّی عَلی‏ صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ‏ وَ مِنْ شَرِّ الشَّیْطَانِ وَ عَمَلِ الشَّیْطَانِ وَ خَیْلِهِ وَ رَجِلِهِ وَ قالَ یا بَنِیَّ لا تَدْخُلُوا مِنْ بابٍ واحِدٍ وَ ادْخُلُوا مِنْ أَبْوابٍ مُتَفَرِّقَةٍ».[11]   [1] . و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است برای مؤمنان، نازل می‏کنیم؛ اسرا، 82. [2] . مانند عقاید فاسده و اخلاق زشت. [3] . سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله، ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن، ص 295، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، چاپ اول، 1419 ق؛ فیض کاشانی، ملا محسن، الأصفی فی تفسیرالقرآن، محقق، درایتی، محمدحسین، نعمتی، محمدرضا، ج 1، ص 693، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، 1418 ق.  [4] . حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، محقق، مصحح، مؤسسة آل البیت(ع)، ج 6، ص 237، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409 ق. [5] . همان. [6] . حرز به­معنای پناهگاه و جای محکم و استوار و دعائی که بر کاغذ نویسند و برای دفع چشم زخم یا دفع بلا همراه خود نگهدارند آمده، و تعویذ هم معانی شبیه حرز دارد و به­معنای پناه دادن نیز آمده و مقصود در این­جا چنان که از دعاهائی که می‏آید معلوم گردد دعاهائی است که با خواندن یا نوشتن و همراه کردن آن‌ها انسان از دردها و یا جانوران موذی و درندگان و ترس و دیگر چیزها در امان می ماند ؛ کلینی، محمد بن یعقوب- مصطفوی، سید جواد، أصول الکافی(ترجمه مصطفوی)‏، ج 4، ص 357، کتاب فروشی علمیه اسلامیه، تهران، چاپ اول، 1369 ش. [7] . کلینی، محمد، الکافی، محقق، مصحح، غفاری علی اکبر - آخوندی، محمد، ج 2، ص 568 - 569، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق. [8] . ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات( الأشعثیات)، ص 220، مکتبة النینوی الحدیثة، تهران، چاپ اول، بی تا. [9] . الکافی، ج ‏2، ص 550 – 551. [10] . الکافی، ج ‏2، ص 561. [11] . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، محقق، مصحح، جمعی از محققان،‏ ج 92، ص 131، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403 ق.