مبانی انقلاب سفید چه بود؟ چرا بعضی آن را یک تحول بنیادین برای ایران می دانند؟ حتی می گویند که دلیل مرگ کارتر به خاطر حماقت او در ایجاد این انقلاب در ایران بوده است؟

انقلاب سفید موضوعى است که در زمان ریاست جمهورى جان اف کندى انجام شد و ارتباطى با ریاست جمهورى کارتر که در سال 1355 به قدرت رسید ندارد و علاوه بر اینکه کارتر رییس جمهور اسبق آمریکا هنوز نمرده و جان اف کندى طراح این انقلاب در آمریکا نیز در اثر سوء قصدى که به جان وى شد ترور و به قتل رسید و مرگ او ربطى به انقلاب اسلامى نداشت چون وى سالها پیش از انقلاب اسلامى ترور شده بود اما در باره انقلاب سفید لازم است به عرض برسانم انقلاب سفید در راستاى دکترین جان اف کندى با عنوان اتحاد براى پیشرفت انجام شد که بر اساس آن بر شعارهایى نظیر اصلاحات ، دموکراسى ، آزادى ، حقوق بشر و کرامت انسان تاکید مى شد . کندى در عرصه سیاست خاجى و در مورد حکومت هاى متحد و وابسته به آمریکا بر ضرورت اعمال اصلاحات مسالمت آمیز از بالا به منظور متوقف کردن انقلاب خشونت بار از پایین پافشارى مى نمود . به اعتقاد وى این اصلاحات باید به وسیله دولتمردان طراز اول حکومت هاى متحد آمریکا در اشکال ایجاد فضاى باز سیاسى ، دادن آزادى هاى مدنى ، رعایت حقوق بشر و اصل کرامت انسان ، به وجود آوردن فضاى باز مطبوعاتى و اجتماعى توام با اصلاحات اقتصادى صورت پذیرد . این دکترین در واقع مى خواست حکومت هاى ناتوان ، غیر محبوب و دیکتاتورى آمریکاى لاتین و خاورمیانه را تحت فشار قرار دهد تا با اعلام اصلاحات سیاسى ، اجتماعى ، اقتصادى و ایجاد فضاى باز سیاسى هم از انقلاب و فروپاشى مصون بمانند و هم مخالفان خود را دقیقا شناسایى و از صحنه حذف کنند زیرا که دکترین اتحاد براى پیشرفت داراى بعد و تدبیر عملى دیگرى نیز بود و آن استفاده از نیزوى نظامى و سرکوب در صورت عدم توفیق اصلاحات سیاسى اقتصادى اجتماعى بود . ( رک ، ایران و آمریکا ، حسن واعظى ص 67 ) بدین ترتیب در شرایطى که محمد رضا پهلوى در خواست کمک هاى نظامى و تسلیحاتى فراوان از آمریکا کرده بود با این دکترین مواجه شده و با توجه به سر سپردگى وى به طرحها وبرنامه هاى آمریکا و عملکرد وى براساس دیکته اى که غرب براى او مى نوشتند مجبور به پذیرش این دکترین شد و برنامه اجرایى آن را با نام انقلاب سفید شاه و ملت به مرحله اجرا گذاشت این اصول عبارت بودند از : 1 اصلاحات ارضى 2 سپاه دانش 3 ‍اصلاح قانون انتخابات و شرکت زنان در انتخابات 4 ملى شدن جنگل ها 5 فروش سهام کارخانه هاى دولتى به عنوان پشتوانه اصلاحات ارضى 6 سهیم کردن کارگران در سود کارخانه ها . رفراندوم براى تایید این انقلاب با توجه به اهداف پشت پرده اى که داشت و بیشتر در راستاى اهداف غربیها و نیز خنثى کردن نهضت تازه جوانه زده اسلامى انجام مى شد از سوى علما تحریم شد اما رژیم شاه با انجام رفراندومى نمایشى این اصول رابه تصویب رسانده و طى اعلامیه اى دستور العمل اجرایى آن را به شرح ذیل صادر کرد : با تأییدات خداوند متعال پهلوى شاهنشاه ایران صحه مبارک ملوکانه نظر به اینکه اعتلاء کشور و ارتقاء اجتماعى و اقتصادى ملت ایران بزرگترین هدف و منظور ما در تحولات اخیر بوده است و از آنجا که شایسته ترین طریق نیل به آن هدف را شریک و سهیم ساختن ملت ایران در تعیین سرنوشت خود تشخیص داده ایم و باین منظور با عنایت به اصل بیست وهفتم متمم قانون اساسى قوانینى را که براى تمهید مبانى ترقى و تعالى ملت ایران لازم بود امضاء کرده و طبق اصل بیست وششم آن قانون که مقرر مى دارد قواى مملکت ناشى از ملت است براى اظهار نظر ملت ایران به تصویب عمومى قرار دادیم . اینک چون لوایح مزبور مورد تأیید اکثریت قریب به اتفاق رأى دهندگان ملت ایران واقع شده است مقرر مى داریم که لوایح قانونى زیر : 1 ) لایحه اصلاحى قانون اصلاحات ارضى مصوب نوزدهم دى ماه 1340 و ملحقات آن . 2 ) لایحه قانونى ملى کردن جنگلها . 3 ) لایحه قانونى فروش سهام کارخانجات دولتى بعنوان پشتوانه اصلاحات ارضى . 4 ) لایحه قانونى سهیم کردن کارگران در منافع کارگاههاى تولیدى و صنعتى . 5 ) لایحه ایجاد سپاه دانش . 6 ) لایحه اصلاحى قانون انتخابات که با تصویب ملى استقرار و قطعیت یافته است پس از توشیح ما بعنوان قانون مملکتى به موقع اجراء گذاشته شود . نهم بهمن ماه 1341 شماره 6922 - 41 / 11 / 14 دفتر مخصوص شاهنشاهى . اما درباره ماهیت و میزان کارآیى این به اصطلاح انقلاب توجه به این مطلب حائز اهمیت است که این اصلاحات در راستاى اهداف آمریکاییها انجام شد و همانگونه که در بالا اشاره شد بیشتر متضمن منافع غرب بود تا منافع داخلى و به منظور خنثى کردن تحرکات نیروهاى انقلابى به پاخاسته براى ریشه کن کردن نظام فاسد شاهنشاهى انجام پذیرفت و به عبارتى در راستاى محکم کردن نظام استبدادى پهلوى انجام مى شد وگر نه اگر اصلاح واقعى انجام میشد لازم بود ابتدا ریشه فساد که همان نظام استبدادى و غیر مردمى سلطنتى بود ریشه کن گردد هدف دیگرى نیز که آمریکاییها و شاه از این انقلاب دنبال مى کردند قرار دادن آزادى و مدرنیته در برابر اسلام و متهم کردن روحانیت و پیروان اسلام به ارتجاع و فناتیک گرایى بود زیرا که اسلام و روحانیت مهمترین مانع اجراى برنامه هاى آمریکا و غرب بودند ( رک ، ایران و آمریکا همان ص 69 ) علاوه بر اینکه رفراندوم مربوط به انقلاب به اصطلاح سفید شاه و ملت که مدعى آزادى بود در فضاى دروغ و نیزنگ و تقلب انجام شد که این نشاندهنده این واقعیت بود که تمامى این ادعاها فریب و بازى براى فرار از شکست بزرگ مى باشد و عدم سلامت این همه پرسى مطلبى نبود که تنها مخالفان داخلى رژیم آن را مطرح کرده باشند ، بلکه برخى صاحب نظران غربى نیز به آن اعتراف نمودند . ریچارد کاتم ، کارشناس پیشین وزارت امور خارجه امریکا در ایران ، در نامه اى به روزنامه نیویورک تایمز که به شدت از اصول انقلاب سفید شاه و موفقیت وى در انجام رفراندوم دفاع مى کرد ، نظر خود را چنین بیان کرد : « رفراندوم شاه نه آزاد بود و نه یک پیروزى براى دموکراسى و حکومت مردم به شمار مى آید » . یک مورخ فرانسوى نیز مى نویسد : « . . . پوچ بودن نتیجه رفراندوم % 99 / 9 آری وقتى آشکار شد که چند ماه بعد ، موج تظاهرات در خیابان ها به راه افتاد و این بار قشرى از روحانیون بر ضدرژیم موضع گیرى کردند . » نتیجه اینکه این قبیل اقدامات فقط نوعى خیمه شب بازى براى پوشاندن چهره کریه و سیاه پهلوى در زیر نقاب هاى زیبایى همچون آزادى ، دمکراسى و . . . بود تا از شکست متحد اصلى غرب در منطقه جلوگیرى کند اما مردم آگاه و هوشیار گول این فریب ها رانخورده و در سال 1356 نیز که بار دیگر براى فرار از شکست این ترفند توسط کارتر رئیس جمهور آمریکا مطرح شد این قبیل اقدامات نتوانست اثرى در بیدارى و هوشیارى مردم گذاشته و مردم به جاى پذیرش اصلاحات مطرح شده از سوى غرب به ریشه کن کردن اصل فساد پرداختند که این بزرگترین دلیل برناکارآمدى این اصول اعلام شده مى باشد . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه