براي بهره مندي از دولت قرآن و ره يافتن به خلوت آرامش و معنويت آن موارد زير را مد نظر داشت : الف . فهم قرآن . قرآن مي فرمايد: ((... ان الذين اوتوا العلم من قبله اذا يتلي عليهم يخرون للاذقان سجدا" ب و يقولون سحبان ربنا ان كان وعد ربنا لمفعولا" ب و يخرون للاذقان يبكون و يزيدهم خشوعا"; كساني كه پيش از (نزول قرآن و آيات ) آن , به آن ها دانش داده شده , هنگامي كه (اين آيات ) بر آنان خوانده مي شود, سجده كنان به خاك مي افتند و مي گويند: منزه است پروردگار ما, كه وعده هايش به يقين انجام , شدني است . آن ها (بي اختيار) به زمين مي افتند و گريه مي كنند و (تلاوت اين آيات همواره ) بر خشوعشان مي افزايد)), (اسرائ, آيه 109 - 107). علامه طباطبايي مي فرمايد: ((مراد از علم داده شدگان قبل از نزول قرآن , كساني هستند كه خود را براي فهم و هضم سخن حق و قبول آن آماده كرده اند و اين آمادگي از اين روست كه به علم حقيقت معناي قرآن مجهز شده اند و همين علم قبلي هم برايشان صفت خشوع را به ارث آورده , در نتيجه وقتي برايشان قرآن تلاوت مي شود, بر خشوعشان افزوده مي گردد)), (الميزان , ج 13, ص 222). فهم قرآن را بايد كسب كرد تا خشوع , خضوع , لذت و... به دنبال آن بيايد. فهم قرآن , داراي مراحل زير است : 1. آشنايي با مفاهيم و معاني قرآن : اگر كسي خود علوم اسلامي را فرا نگرفته براي آشنايي با مفاهيم قرآن بطور مستمر و مداوم بايد از تفسيرهاي فارسي مثل تفسير نمونه , تفسير آقاي قرائتي , تفسير آيه الله جوادي آملي و مانند آن , استفاده كند. 1. تدبر: كسي پس از آشنايي با قرآن , بايد به تعمق و تدبر در آن پرداخت , تا عبرت و دعوت قرآن را دريافت . مولا علي (ع ) مي فرمايند: ((الا لا خير في قرائه ليس فيها تدبر...; آگاه باشيد در آن قرائت قرآني كه تدبر نباشد (خوبي و رشد عقلاني و معنوي و) هيچ خيري وجود ندارد)), (ميزان الحكمه , ج 8, ص 88, ر 16234). براي فهم قرآن مراتب ديگري هم وجود دارد, ولي چون در اين مختصر نمي گنجد, از آن مي گذريم . ب . عمل به قرآن : بايد دعوت قرآن را لبيك گفت و به آن عمل كرد. نتيجه فهم قرآن و مراتب آن , بايد عمل به قرآن باشد و گرنه به اندازه عمل نكردن به قرآن و بي اعتنايي به آن , قساوت قلب افزون مي گردد و آثار روح افزا و حلاوت تلاوت كاسته مي شود. امام صادق (ع ) درباره تفسير اين آيه ((... يتلونه حق تلاوته ...; كساني كه قرآن را همانگونه كه سزاوار تلاوت است , تلاوت مي كنند...)), (سوره بقره , آيه 121). مي فرمايند: ((يرتلون آياته و يتفهمون معاينه و يعملون باحكام و يرجون وعده و يخشون عذابه و يتمثلون قصصه و يعتبرون امثاله و يائتون اوامره و يجتنبون نواهيه ... يتلونه حق تلاوته ; يعني كساني كه آيات را با ترتيل مي خوانند و معاني آن را مي فهمند و به احكام آن عمل مي كنند و به وعده آن اميدوار و از عذابش ترسان مي باشند و از قصه هاي آن الگو مي گيرند و از مثال هايش پند مي پذيرند و اوامر آن را انجام مي دهند و از نواهي آن اجتناب مي كنند...)), (ميزان الحكمه , ج 8, ص 84, ر 16217, چاپ اول , سال 1363, قم , مكتب الاعلام الاسلامي ). ج . رقت قلب : عمل به قرآن موجب رقت قلب و بروز حالات دلپذير معنوي مي شود. تلاوت آن نيز قلب را صفا و جلا مي بخشد. د. تلاوت مستمر: بايد قرآن را هر روزه خواند. رسول اكرم (ص ) مي فرمايند: ((عليكم بتعلم القرآن و كثره تلاوته ; بر شما باد آموختن قرآن و تلاوت زياد آن )), (همان , ص 75, ر 16163). در روايتي ديگر حضرت مي فرمايند: ((ان هذه القلوب تصدائ كما يصدائ الحديد ((قيل : يا رسول الله فما جلاوئها؟)) قال : تلاوه القرآن ; به درستي كه دل ها نيز مانند آن زنگار مي گيرد. سوئال شد: يا رسول الله جلابخش چنين دل هايي چيست ؟ فرمود: تلاوت قرآن )), (همان , ص 81, ر 16198). ه' . ترتيل : شايسته است قرآن با ترتيل خوانده شود. حضرت علي (ع ) در تفسير آيه ((و رتل القرآن ...)), (سوره المزمل , آيه 4) مي فرمايند: ((بينه تبيانا", و لاتنثزه نثر الرمل , و لا تهذه هذ الشعر, قفوا عند عجائبه , و حركوا به القلوب , و لا يكون هم احدكم آخر السوره ; قرآن را با ترتيل بخوان معنايش اين است : آنرا حتما" واضح و آشكارا بخوان و نه مانند سنگ ريزه (هاي بيابان كه پراكنده است ) پراكنده بخوان و نه مانند شعر با شتاب بخوان . به عجايب قرآن كه رسيديد, مكث كنيد و دل هاي خود را با آن تحريك كنيد (و تحت تائثير قرار دهيد) و هم هيچ كدام از شما اين نباشد كه به آخر سوره برسيد)), (ميزان الحكمه , ج 8, ص 87, ر 16230). نوارهاي ترتيل موجود - مثل نوار ترتيل آقاي پرهيزگار - تقريبا" اين ويژگي ها را دارند. و. صوت زيبا: قرآن را با صورت زيبا بخوانيد يا از نوارهاي قرآن استفاده كنيد, تا دل تحت تائثير قرار گيرد. رسول اكرم (ص ) مي فرمايند: ((حسنوا القرآن باصواتكم فان الصوت الحسن يزيد القرآن حسنا"; قرآن را با صداي خود نيكويي بخشيد, زيرا صوت زيبا بر زيبايي و حسن قرآن مي افزايد)), (همان , ص 82, ر 16212). اين ها پلي است براي رسيدن به لذات روحي و عشق به قرآن . در پايان سفارش مي كنيم راهكارها را طبق برنامه روزانه و منظم به كار گيريد تا هر چه بيش تر با قرآن انس گيريد و در سايه اين انس دلباخته و شيفته قرآن شويد. براي آگاهي بيشتر, مطالعه كتاب هاي زير معرفي مي شود: 1. شهيد مطهري , شناخت قرآن . 2. تقي پور, پژوهشي پيرامون تدبير در قرآن . 3. كلانتري , كليدهاي فهم قرآن.eporsesh.com