اگر یک شخص مسلمان، نماز نخواند و هنگامی که هر کسی از او سوال کنید بگوید که نماز را قبول دارد ولی به دلیل تنبلی نماز نمی‌خواند. و ما شخص را امر به معروف بکنیم. و تاثیری نداشته باشد باید چه کار کنیم؟ آیا نهاد های مربوط به امر به معروف می‌توانند شخص را مجبور به نماز خواندن بکنند؟

بسم الله الرحمن الرحیم با سلام خدمت شماپرسشگر گرامی نگران دغدغه مند دلسوز امر خطیر نماز امیدوارم خدای تعالی شما را  با مولایتان حسین (علیه السلام) محشور فرماید که فرمود« انی احب الصلاه» دوست خوبم سؤال شما دو قسمت دارد که قسمت اول آن مربوط به گروه ما و قسمت دوم آن مربوط به گروه احکام است لذا ما فقط به بیان قسمت اول پرداخته و قسمت بعدی را لازم است از گروه ذکر شده سؤال بفرماییدبرای تشویق یک فرد به نماز تعدادی روشهای عمومی وجود دارد که اگر آنها را اجرا کنید شاید امید باشد که انشاءالله تأثیر گذار باشد و در غیر این صورت شما بیش از این تکلیفی نداشته و بهتر است برایش دعا کنید که خدا خودش عنایتی کرده باشد اما راه کار عمومی وکلی برای جلو گیری ازسستی در انجام نماز : تلاش و کوشش جهت هدایت و تشویق افراد به طرف خدا و تقویت ایمان آنها ،کاری بس ارزشمند است . دعوت مردم به آشنایی با دین و عبادت خداوند از برجسته ترین و متعالی ترین امور است. چنانچه در روایتی رسول خدا(ص) فرمود: هر کس بتواند یک نفر را هدایت کند و به طرف دین جذب نماید، ارزش آن برتر از تمام چیزهایی است که خورشید بر آنها می تابد. چگونگی ترغیب و تشویق به انجام فرائض دینی!: - ابتدا باید زیربناهای فکری افراد را مورد بررسی قرار داده و در اصلاح آن کوشید. دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستی، انسان، معاد و ... اموری است که نتیجه مستقیم بر ایمان فرد دارد . تقویت و اصلاح این مبانی تأثیر زیادی بر ایمان انسان می گذارد. - قدم بعدی چشیدن (وچشاندن ) و مزه کردن ایمان است. اگر کسی شیرینی و لذت ایمان به خدا را حس کند و از انجام کارهای دینی لذت ببرد ، هرگز نسبت به آنها بی تفاوتی نشان نمی دهد. به همین جهت در دعاها آمده است: «اللهم اذقنی حلاوه ذکرک : خدایا شیرینی یاد خودت را به من بچشان». - قدم سوم پرهیز(کردن ویا پرهیزدادن )از اموری است که انسان را از توجه به خدا غافل می کند. گر چه یاد خدا و ارتباط عاشقانه با او بسیار لذت بخش است و هیچ لذتی به پای آن نمی رسد ، ولی اگر لذت های مادی و شیطانی (مانند گناهان ) که رسیدن به آنها بسیار آسان است و روز به روز متنوع تر و گسترده تر می شود، در زندگی فرد وارد شود، کم کم او را از توجه به خدا باز می دارد و ایمان او را ضعیف می کند. حال با توجه به این سه مطلب، راهکارهای زیر را جهت تقویت ایمان فرد و نزدیک کردن او به دین پیشنهاد می کنیم، اما قبل از آن این نکته را یادآوری می کنیم که هدایت و ارشاد دیگران به طرف خدا امری تدریجی است که لازمه آن صبر و بردباری و تلاش دائمی است و نمی توان انتظار داشت یک مرتبه افراد به همه چیز برسند. باید سعی کنیم قدم به قدم پیش رویم. این راهکارها عبارتند از: 1. او را به مطالعه کتاب های مفید در زمینه های مذهبی تشویق کنید . گاهی هم کتاب های جالب را که برای او مناسب است خودتان مطالعه کنید و خلاصه آن را برایش بگویید، به این صورت که اگر می توانید با او قرار بگذارید و در یک زمان مناسب این کار را بکنید. شما می توانید این کار را به بهانه اینکه می خواهید از او کمک بگیرید تا اشتباهات شما را اصلاح کند ، انجام دهید. زیرا در غیر اینصورت ممکن است زیر بار این کار نرود. 2. نصیحت و تذکر مستقیم سودی ندارد. سعی کنید مطالبتان را غیر مستقیم به او بگویید. 3. قبل از اینکه بخواهید تذکری به او بدهید بهتر است نکات مثبت او را برجسته کنید. و او را به عنوان فردی موفق جلوه دهید و طوری وانمود کنید که تذکرات شما برای بهتر شدن وضعیت او است. 4. داشتن روابط صمیمی و دوستانه تأثیر سخن شما را چند برابر می کند پس سعی کنید دائما او را مورد محبت و نوازش قرار دهید و او را از بهترین دوستان خود معرفی کنید. 5. گاه گاهی از او بخواهید اشتباهاتتان را به شما تذکر دهد تا احساس کند نظرات او را قبول دارید و به آن احترام می گذارید. 6 .او را به شرکت در مراسم جذاب مذهب مثل زیارت عاشورا ، دعای توسل و مانند آن تشویق کنید و روحیه توبه و انابه و مناجات با خدا را در او به وجود آورید 7.تا جایی که ممکن است ارتباط او را با لذایذ حرام مثل نوارها و سی دی های غیر مجاز و شرکت در مجالس آلوده ، رابطه با جنس مخالف و مانند آن قطع یا محدود کنید، زیرا اینگونه برنامه ها در تخریب ایمان جوانان بسیار مؤثر است. 8. آینده نگری، احساس مسئولیت و توجه به عالم آخرت را در او ایجاد کنید. 9. از صمیم قلب برای موفقیت خودتان و برای هدایت او دعا کنید و بدانید که اگر در کارتان جدیت و اخلاص داشته باشید ، حتما موفق می شوید، اگر هم موفق نشدید اجرتان پیش خدا محفوظ است و از این جهت جای نگرانی نیست. 10. سعی کنید با رفتارتان او را دعوت به دین و ارزشهای دینی کنید «کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم» پیامبر فرمود مردم را با غیر زبان به دین دعوت کنید. زیرا مشاهده رفتار دیگران در تأثیر پذیری انسان بسیار مؤثر است. این کار هم به نفع شماست یعنی عملا خود شما کمال پیدا می کنید و هم باعث تشویق و تحریض ایشان برای عمل کردن به احکام و ارزشهای دنیوی می شوید. 11 . باید با زبانى خوش و همراه با محبت به ایشان تفهیم کرد که: نماز اولاً، نیاز روحى و روانى هر انسانى است زیرا آدمى بدون یاد خدا گم گشته اى حیران در ظلمت سراى جهان است الا بذکر اللّه تطمئن القلوب (رعد، آیه 28) بالاخره رابطه این انسان با آفرینش چیست. آیا مى تواند در قبال آن بى تفاوت باشد، نماز پاسخى به این نیاز فکرى و این سئوال اساسى انسان است. ثانیا، نماز دعوت کننده انسان به خیر است. نمازهاى پنجگانه همانند چراغ هایى هستند که در مسیر طولانى و پیچ در پیچ و ظلمانى زندگى مسیر انسان را مشخص مى سازند و او را به راه مى خوانند تا اسیر دیو و دد نگردد و متاع خویش را به دزدان واننهد. ثالثا، نماز زیر بناى تشکیل جامعه اسلامى و تشکل آن است. هنگامى که در ساعات معین همه مسلمانها رو به یک قبله مى ایستند و با اذکار و حرکاتى معین به درگاه خدا عبادت مى کنند. عالى ترین هماهنگى عمیق در پرتو عبادت الهى در مسلمانان شکل مى گیرد و.... نماز، عملى است که در مجموعه عقیده توحیدى، داراى معنا و فلسفه است. پس در آغاز بایستى این مجموعه شناخته شود تا نماز جایگاه خود را در ذهن و اندیشه فرد باز نماید. آنچه که موجب مى گردد و برخى از نماز، رویگردان باشند و یا نسبت به آن تساهل کنند، ندانستن فلسفه نماز و یا درکى غلط از آن است. برخى چنین مى پندارند که نماز انسان، نیازى را از خداوند برطرف مى کند که البته خیالى واهى است. خداوند نیازى به هیچ مخلوقى ندارد. ازاین رو آنچه که به عنوان عبادات بر آن تأکید شده، جملگى در جهت کمال انسان است. 12. ضمنا خودتان نیز با مطالعه در این زمینه سعى کنید آمادگى بیشترى براى مقابله با چنین افکارى در خود پدید آورید . 13. رفتار شما با وى نیز باید به گونه اى باشد که تحت تأثیر اخلاق، عواطف و نحوه برخوردتان قرار گیرد به افکار و اندیشه هاى شما - به عنوان یک فرد نماز خوان مذهبى - علاقه مند شود و با نفوذ در قلب و دل او، بتوانید تغییرى در فکر واندیشه وى ایجاد کنید؛ بنابراین: الف) حتى المقدور در کارها پیش قدم باشید. ب) اگر مشکلی براى وى ایجاد شد، با کمال خوش رویى به او در جهت رفع مشکلش کمک کنید. ج) او را سرزنش و توبیخ نکنید (به خصوص در برابر دوستان و آشنایان) و از جر و بحث و مجادله با وى پرهیز کنید. د) جملات، مقالات و کتاب هایى که در زمینه اهمیت و نقش و آثار نماز نوشته شده، تهیه و یا به وى معرفى کنید و یا به گونه اى در معرض دید او قرار دهید تا بخواند. مطمئنا با اصلاح نگرش فکری و اعتقادی وی و پر کردن خلأ فکری وی درباره نماز، اهمیت و فلسفه نماز توجه کافی به نماز خواهد داشت. امید است شما در این مسیر تأثیرگذار باشید. این احادیث می تواند تشویق کننده به نماز باشد : - امام علی -علیه السلام- می فرمایند : هیچ کاری نزد خدای ( عزو جل ) محبوبتر از نماز نیست. پس مبادا چیزی از امور دنیا شما را از اوقات نماز باز دارد ؛ زیرا خدای ( عز و جل ) مردمانی را نکوهیده و فرموده است : الذین هم عن صلاتهم ساهون؛ همانان که از نمازشان غافلند , یعنی از اوقات نماز غافلند و به آن اهمیتی نمی دهند.( میزان الحکمه / ج 7 / ص 3129.) - در اهمیت صبح همان بس که خدای عز و جل به آن قسم خورده است : « و الصبح اذا اسفر(مدثر / 34)؛ و سوگند به صبح چون آشکار شود و الصبح اذا تنفس(تکویر / 18)؛ و سوگند به صبح چون بدمد» - علامه حسن زاده ی آملی ( حفظه الله تعالی ) می فرمایند : کسی که سحر ندارد از خود خبر ندارد ! - امام صادق – علیه السلام- در لحظات آخرازعمر شریف شان فرمودند: کسی که نماز را سبک بشمارد به شفاعت ما نمی رسد. - پیامبر خدا صلی الله علیه وآله : حفظِ شش امر را برای من عهده دار شوید من بهشت را برای شما عهده دار می شوم: نماز، زکات، امانتداری، شهوت، شکم وزبان را. (میزان الحکمه/ ج ٢/ص276) - پیامبر خدا صلی الله علیه وآله : ای ابوذر! پروردگارت عزّ وجلّ، به وجود سه نفر، بر فرشتگانش می بالد : مردی که در جایی تنها باشد وبه وقت اذان ، اذان بگوید ونماز بخواند. پروردگارت به فرشتگان می فرماید: ببینید بنده من نماز می خواند وهیچ کس جز من او را نمی بیند . پس هفتاد هزار فرشته به زمین فرود آیند وپشت سر او به نماز ایستند وتا فردای آن روز برایش آمرزش می طلبند. ومردی که شب هنگام در تنهایی برخیزد و نماز گزارد وسجده کند و در حال سجده خوابش برد . پس ، خداوند متعال فرماید : به بنده من بنگرید که روحش نزد من است وبدنش در طاعت من سجده کنان... ومردی که ... (همان/ ج ٢/ ص ٥٥٧.) در پایان عقوبت سستی در نماز که ازحضرت فاطمه (س) بیان شده توجه کنید: نقل است که ایشان خدمت پیامبر اسلام (ص) عرض کردند: پدر جان! کسی که در نمازش سستی و تنبلی کند چه مجازاتی دارد؟ رسول خدا(ص) فرمودند: فاطمه جان! هر که درنمازش سستی کند از مرد و زن، خداوند متعال او را به پانزده خصلت مبتلا می سازد.شش خصلت از آنها در دنیا و سه خصلت در موقع مردن و سه خصلت در قبر و سه خصلت در موقع خروج از قبر. اما آنچه در دنیا به او می رسد: اول- خداوند برکت را از عمرش برمی دارد. دوم- خداوند برکت را از روزیش برمی دارد. سوم- خداوند علامت صالحین را از صورت او محو می کند. چهارم- هر عملی که انجام دهد اجر و مزدی به او داده نمی شود. پنجم- دعای او به طرف آسمان بالا نمی رود. ششم- برای او بهره و نصیبی از دعای صالحین نخواهد بود. و اما آنچه در موقع مردن به او می رسد: اول- ذلیل می میرد. دوم- گرسنه می میرد. سوم- تشنه می میرد که اگر از نهرها و چشمه های دنیا به او آب دهی، سیراب نمی شود. اما آنهایی که در قبر به او می رسد: اول- خدای متعال ملکی را مامور می کند که او را در قبر عذابش کند. دوم- قبرش بر او تنگ می گردد. سوم- قبر او ظلمانی و تاریک خواهد بود. و اما آنهایی که در روز قیامت هنگام خروج از قبر به او می رسد: اول- خداوند متعال ملکی را می فرماید که او را به رو می کشد و مردم او را تماشا می کنند. دوم- با حساب سخت و شدید او را محاسبه می نمایند. سوم- خدای سبحان به او نظر نکرده و او را پاک نمی کند و برای اوست عذابی دردناک. هر وقت، هنگام نماز می رسید، امیرالمومنین حالت اضطراب و تزلزل پیدا می نمود. می گفتند: شما را چه میشود که این قدر ناراحت هستید؟ می فرمود: وقت ادای امانتی فرا رسیده است که خداوند آن را بر آسمان و زمین عرضه داشت و آنها از حمل آن امتناع ورزیدند. پیامبر خدا (ص) فرمودند: هنگامی که بنده در پیشگاه خداوند می ایستد نخستین چیزی که از او می خواهند نماز است. پس اگر پاکیزه بود اعمالش هم پاکیزه می گردد و اگر پاکیزه نبود اعمل دیگرش هم پاکیزه نمی شود. برای اگاهی بیشتردر این زمینه کتاب های فراوانی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می شود. 1- پرتوی از اسرار نماز, قرائتی 2- اسرار الصلاه , ملکی تبریزی 3- آداب الصلاه , امام خمینی 4- صلاه الخاشعین , دستغیب 5- اسرارالصلاه , جوادی آملی 6- راز نماز محسن قرائتى 7- راز نماز بى آزار شیرازى 8- پرواز در ملکوت امام خمینى 9- از ژرفاى نماز آیت الله خامنه اى 10- این است نقش عبادات محمد باقر صدر 11- حکمت عبادات، آیت اللّه جوادى آملى. 12- کیمیای محبت، محمدی ری شهری، 13- فضیلت های فراموش شده، شیخ عباس تربتی   .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه