مي خواستم بدانم آيا در زمان پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ هم حجاب مانند امروز که در ايران اجباري است، اجباري بوده است و اگر نبوده دليلش چيست؟

در پاسخ این سوال به مطالب زیر توجه نمایید: مطلب اول: اگر منظور از حجاب اجباری ، وجوب حجاب باشد ، در صدر اسلام حجاب بر همه مسلمانان واجب بوده و از احکام الزامي تلقي مي شده است. وجوب حجاب نیز مستند به آیات قرآن و روایات متعددی از پیامبر مکرم اسلام صلوات الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام است. آيه 59 احزاب و 31 نور از نمونه دلايلي است که حکم حجاب در آن ذکر شده و مربوط به زمان نزول قرآن کريم است. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِک وَ بَناتِک وَ نِساءِ الْمُؤْمِنينَ يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ ذلِک أَدْني أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحيماً؛ اي پيامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: «جلبابها [روسري هاي بلند] خود را بر خويش فروافکنند، اين کار براي اينکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند بهتر است (و اگر تا کنون خطا و کوتاهي از آن ها سر زده توبه کنند) خداوند همواره آمرزنده و رحيم است». وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلي جُيُوبِهِنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَني إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَني أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکتْ أَيْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلي عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفينَ مِنْ زينَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَي اللَّهِ جَميعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ؛ و به زنان با ايمان بگو چشم هاي خود را (از نگاه هوس آلود) فروگيرند، و دامان خويش را حفظ کنند و زينت خود را ـ جز آن مقدار که نمايان است ـ آشکار ننمايند و (اطراف) روسري هاي خود را بر سينه خود افکنند (تا گردن و سينه با آن پوشانده شود)، و زينت خود را آشکار نسازند مگر براي شوهرانشان، يا پدرانشان، يا پدر شوهرانشان، يا پسرانشان، يا پسران همسرانشان، يا برادرانشان، يا پسران برادرانشان، يا پسران خواهرانشان، يا زنان هم کيششان، يا بردگانشان [کنيزانشان]، يا افراد سفيه که تمايلي به زن ندارند، يا کودکاني که از امور جنسي مربوط به زنان آگاه نيستند و هنگام راه رفتن پاهاي خود را به زمين نزنند تا زينت پنهانيشان دانسته شود (و صداي خلخال که برپا دارند به گوش رسد) و همگي بسوي خدا بازگرديد اي مؤمنان، تا رستگار شويد!». از آن جا که مصالح فراوان فردي، خانوادگي و اجتماعي بر حکم پوشش زنان مترتب مي گردد و عدم حفظ پوشش زن منشا بسياري از مفاسد فردي و اجتماعي و اخلاقي است و از طرفي مفاسد اجتماعي اين حکم الهي بسيار پررنگ و تاثيرگذار است لذا طبيعي است که مورد دغدغه و اهتمام حکومت اسلامي باشد و نسبت به آن حساسيت نشان دهد. بر اين اساس ادعاي اين که حجاب در زمان پيامبر مکرم اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اجباري نبود حرفي بدون دليل و منطق بوده و دلايل قراني و روايي خلاف آن را ثابت مي کند. مطلب دوم: هر حکومتي ارزش ها و قوانيني را که ضروري مي داند به منصه اجرا مي گذارد. بي شک حکومت اسلامي نيز ارزش هاي اسلامي را شناسايي کرده و به اجرا در مي آورد. ارزش هاي لازم الرعايه در حکومت اسلامي به وسيله حکم حرام و واجب بيان شده است و حکومت اسلامي موظف به حمايت از اين ارزش ها است. قاعده فقهي (التعزير في کل معصيه؛ مجازات تعزير براي هر يک از معاصي قابل اعمال است)، که بر گرفته از دلالت آيات و روايات است، اين حق را به حکومت مي دهد که براي اجرايي کردن احکام لازم الرعايه، الزام حکومتي ايجاد نمايد. قرآن کريم نيز در آيه 41 سوره حج مي فرمايد: الَّذينَ إِنْ مَکنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ؛ مومنين همان کساني هستند که هر گاه در زمين به آن ها قدرت بخشيديم، نماز را برپا مي دارند، و زکات مي دهند، و امر به معروف و نهي از منکر مي کنند، و پايان همه کارها از آن خداست».بر اساس اين آيه شريفه، ايجاد حکومت اسلامي و توانمندی آن، ضرورت امر به معروف (امر به حجاب)، و نهي از منکر (نهي از بي حجابي) را روشن مي نمايد. بي شک مراحل امر به معروف اگر چه از تذکر لساني شروع مي شود ولي در صورت عدم تاثير و وجود قدرت اجرايي، به مراحل ديگر قوه قهريه منتهي مي شود. همين مناط در مورد قاعده التعزير في کل معصيه نيز جاري است. مصاديق تعزير از نهي و توبيخ لساني شروع شده و ممکن است به جريمه و شلاق و زندان و... ختم شود. بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نیز در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، اجبار حجاب بانوان در اداره ها و سطح کشور را از اولویت های برنامه های فرهنگی نظام قرار دادند و ذره ای در این امر نرمش از خود نشان ندادند، چرا که بی حجابی و بی بندوباری را به حق ترفند استعمار برای تخدیر و به نابودی کشیدن نسل کشورها می دانستند. بنابر این از همان روزهای اوّل انقلاب به مسئولان دولت وقت، برای جلوگیری از بی حجابی نهیب زدند: «الآن وزارتخانه‏ها- این را مى‏گویم كه به دولت برسد، آن طورى كه براى من نقل مى‏كنند- باز همان صورت زمان طاغوت را دارد. وزارتخانه اسلامى نباید در آن معصیت بشود. در وزارتخانه‏هاى اسلامى نباید زن هاى (بى حجاب) بیایند، زنها بروند اما با حجاب باشند. مانعى ندارد بروند اما كار بكنند، لكن با حجاب شرعى باشند، با حفظ جهات شرعى باشند». حضرت امام(ره) راحل اگر چه چادر را حجاب کاملی می دانستند ولی پوشش های مشابه چادر ـ مانند مانتو گشاد ـ که موجب مفسده نمی شود را نیز کافی می دانستند و قائل بودند که اگر قرار باشد پوشش بانوان همراه با مفسده و خلاف اخلاق باشد باید از آن در جامعه جلوگیری شود همانطور که در پاریس در پاسخ خبرنگاران و بانوان محجبه ای که درباره میزان حجاب در ایران از ایشان سؤال کردند؛ فرمودند: «آرى در اسلام زن باید حجاب داشته باشد، ولى لازم نیست كه چادر باشد. بلكه زن مى‏تواند هر لباسى را كه حجابش را به وجود آورد اختیار كند. ما نمى‏توانیم و اسلام نمى‏خواهد كه زن به عنوان یك شى ء و یك عروسك در دست ما باشد. اسلام مى‏خواهد شخصیت زن را حفظ كند و از او انسانى جدى و كارآمد بسازد. ما هرگز اجازه نمى‏دهیم تا زنان فقط شیئى براى مردان و آلت هوسرانى باشند .». در مورد اينکه در زمان پيامبر مکرم اسلام و ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ الزام حکومتي وجود نداشته است بايد بگوييم اولا، چنين ادعايي قابل اثبات نيست. صرف اينکه روايتي در اين زمينه نرسيده است دليل عدم وجود چنين الزامي نيست. ثانيا، بسياري از امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ حکومت و قدرت سياسي نداشته اند تا اقدام به الزام حکومتي نمايند. ثالثا، در مورد زمان پيامبر و امام علي ـ عليهم السلام ـ نيز ادعاي عدم الزام قابل اثبات نيست چرا که به صورت طبيعي مردم مسلمان احکام اسلامي را انجام مي دادند از طرفي به لحاظ شکل قبيلگي حکومت ها و اختلاط مسلمانان و غير مسلمانان و با توجه به اينکه حکم حجاب بر غير مسلمانان و کنيزان واجب نبود، امکان سخت گيري در اجراي احکام الزامي اسلامي در برخي موارد مثل حجاب وجود نداشت. رابعا، همان گونه که تذکر داديم حکم لزوم حجاب يک حکم تعزيري است و حکم تعزيري بر اساس مصالح امت اسلامي اعمال مي گردد حاکم اسلامي بنا به مقتضيات زمان و مکان و مراحل رشد فرهنگ جامعه مي تواند اين الزام حکومتي را ايجاد يا بنا به مصالحي موقتا مرتفع سازد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه