چگونه عادت سخن چینی را ترک کنیم؟

بهترین راه برای ترک سخن چینی ونقل سخنان دیگران پیش دیگری،مؤثر است ،آنست که بدانیم سخنان ما هم جزءاعمال ما است ومورد محاسبه قرار می گیرد.عموماًاینطور فکر می کنند که حرفهای آنها جزءکردارشان نیست وباد هوا می شود ،در صورتی که این چنین نیست وممکن است یک کلمه انسان را تا سر حد سقوط در شقاوت وبد بختی دنیا وآخرت پیش ببرد،یک کلمه حرف زدن گاهی سبب فتنه واختلاف ودر گیری بین دوخانواده می گردد وبه خونریزی منتهی می شود،وکسی که آن حرف را زده بدون اینکه مستقیماً قتلی کرده باشد ،مجرم است وگرفتاری دنیا وبدبختی در آخرت را برای خود خریده است.با ملاحظه این جهات وفکر در عاقبت عمل،انسان را وا می دارد که درکار خود تجدید نظر کند وزبان خود را کنترل کند.یکی ازاموری که درذیل مبحث افشای سرّازآن بحث می کنند نمیمّه یا سخن چینی است که ازآن به زشتی یاد می شود. سخن چینی ازپست ترین رفتارهای بشراست که دشمنی و کینه را درپی دارد و پیوندهای دوستی و برادری را نابود می کند. تعریف سخن چینی: سخن چینی بیان سخنان گفته شده درباره کسی به خود او است به این معنا که به وی بگویند: فلان شخص درباره تو چنین می گفت، وسخن چین به کسی میگویند که سخن فردی را به کسی که مطلب درباره او گفته شده برساند. نگهبانی و صیانت ازگفتاردیگران، به معنای بازنگفتن آن نزد دیگران است. اقسام سخن چینی: سخن چینی ازجهت ابزارانجام آن به، گفتاری، نوشتاری واشاره ای قابل تقسیم است. سخن چینی را ازجهت موضوع، به اقسام ذیل می توان تقسیم کرد: 1- نقل گفتار: گاه سخن چینی آنچه را دیگران گفته اند، نقل می کند. 2- نقل رفتار: گاه آنچه را انجام داده اند، نقل می کند.3- نقل پندار: گاه ازآنچه دردل می گذرانند، حکایت می کند. دامنة سخن چینی، نقل عیبها و نقیصه های گفتاری و رفتاری و پنداری دیگران را هم دربرمی گیرد. ریشه های درونی سخن چینی: سخن چینی ازسرکشی یکی ازدو نیروی غضب و شهوت انسان سرچشمه میگیرد. سخن چینی، دریکی ازعوامل ذیل ریشه دارد: 1- نفرت و دشمنی: گاه انسان ازروی نفرت سخن چینی می کند و درصدد بدنام کردن دیگران است. 2- حسد: حسادت به مقام و مرتبة دیگران، عامل بسیارمهّمی برای سخن چینی است، دو به همزنی را می توان ازموارد فتنه به شمارآورد که براساس آیات قرآن کریم ازخونریزی و قتل شدیدتراست، الفتنهُ اَشَدُّ مِنَ القَتلِ. 3- طمع و چشم داشت: گاه طمع به مال و مقام یا دیگراموردنیایی، انسان را به سخن چینی ازدیگران وامی دارد، فرد بیمارمی کوشد تا با بدگویی ازدیگران و نقل گفتارو کردارایشان، مال یا منزلتی برای خویش فراهم سازد. 4- تفریح و سرگرمی: گاه انسان برای گذراندن وقت و سرگرمی، به نقل گفتارو رفتاراین وآن می پردازد و سخن چینی می کند. پیامدهای زشت سخن چینی: پیامدهای دنیایی: گسستن پیوند دوستی وبرادری، سخن چینی با رفتارزشت خود، پیوندهای معنوی را ازبین می برد و یکپارچگی جامعة انسانی را نابود می کند. سؤال: بعضی می گویند، ما دروغ نمی گوئیم، بلکه سخن راستی را به دیگران منتقل می کنیم؟ حضرت علی(ع) می فرماید: زشت ترین راستگویی ها، سخن چینی است. رسول خدا(ص) می فرماید: همانا خداوند دروغ گفتن برای ایجاد صلح را دوست دارد و ازراستی که مایة فساد شود، متنفراست. محـروم شـدن ازرحمـت الاهی: سخـن چینی سبب قهرخداوند و دورشدن جامعه ازرحمت خدا است، سخن چین نه تنها خود را ازلطف خداوند محروم میسازد، بلکه جامعه را نیزازالطاف الاهی دورمی کند. رسوایی سخن چینی: سخن چین به دنبال عیبها و نقصهای مردم می رود تا ابزارلازم برای رفتارزشت خود را فراهم آورد. رسول خدا(ص) می فرماید: همانا کسی که درجست وجوی عیوب مسلمانان باشد، خداوند او را رسوا می سازد. سلب اعتماد و دورشدن ازمردم: بیم و هراس مردم ازنقل رفتارو گفتارشان نزد دیگران، موجب بی اعتمادی آنها به سخن چین می شود، مردم سخن چین را امانت دارندانسته، ازسخن گفتن نزد او می پرهیزند.امیرمؤمنان علی(ع) می فرماید: امانت با سخن چینی جمع نمی شود. پیامدهای آخرتی سخن چینی: عذاب قبر: امیرمؤمنان علی(ع) می فرماید: عذاب قبرازسخن چین است. مسخ درمحشر: بسیاری ازگناه کاران درصحرای محشربا چهرة واقعی رفتارخویش برانگیخته می شوند. محروم شدن ازبهشت: رسول خدا(ص) می فرماید: سخن چین وارد بهشت نمی شود. عذاب آخرت: رسول خدا(ص) دروصیت به ابوذرغفاری فرمود: ای ابوذر، سخن چین درقیامت ازعذاب خداوند راحت نخواهد شد. راههای درمان سخن چینی: سخن چینی مانند دیگربیماری های زبان ازدو راه علمی وعملی درمان پذیراست: شیوه علمی: تأمل ودرنگ درزشتی این رفتارو پیامدهای ناخوشایند آن، فرد را به چاره جویی برای درمان خود وامی دارد و با پدیدآمدن این خواهش درونی، او باید به یادآوری مستمرو مـداوم پیامدها بپـردازد تا نفرت ازایـن گناه و هـراس از عواقب آن، دراو پدید آید و با پیدایش نفرت، به آسانی می تواند به گناه پشت کرده، نفس خود را پاک سازد، البته ضعیف ساختن ریشه های این گناه او را درترک آن یاری خواهد کرد. شیوة درمان عملی: اشتغال مستمرو مداوم زبان به ذکرخدا، موجب پیدایش عادتی شایسته شده که این خود سبب ترک عادت به رفتارهای زشتی ازقبیل سخن چینی می شود، انسان باید بکوشد زبان را با رفتارهای نیک و پسندیده به مهارخود درآورد، پرکردن زمانهای خالی با ذکرخدا وتلاوت قرآن، کوشش عملی برای ازبین بردن عادتهای زشت زبان است. نکوهش سخن چینی ازدید شرع: سخن چینی درآیات وروایات به شدّت نکوهیده، ودرمقایسه با دیگررفتارناپسند، اززشت ترین آنها شمرده شده است. خداوند متعال درقرآن می فرماید: «ویل لکل همزه لمزه: وای برعیب جوی سخن چین! »امام صادق(ع) به نقل ازرسول خدا(ص) می فرماید: آیا شما را ازبدترینتان آگاه کنم؟ گفتند: بلی ای رسول خدا! فرمود: کسانی ازشما که سخن چینی می کنند. وظیفه انسان دربرابرسخن چین: 1- او را تصدیق نکند، یعنی حرف او را قبول نکند. 2- او را ازاین کاربازدارد، زیرا عمل او ازامورمنکربوده و نهی ازمنکرواجب است. 3- ازعمل او ابرازتنفرکند زیرا این عمل او مبغوض خداست و تنفّرازمبغوض خدا لازم است. 4- به شخصی که مطلب ازاو نقل شده، گمان بد نبرد. 5- گفتارسخن چین، او را به تحقیق و تجسس درباره شخصی که ازاو نقل شده واندارد. 6- خودش مرتکب کاری که دیگران را ازآن نهی می کند نشود. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه