منظور از «اول ما خلق الله العقل»، چیست؟

عقل، جوهرى است که هم ذاتاً مجرد است و هم فعلاً؛ یعنى نه خودش مادى و جسمانى است و نه براى انجام دادن کارهایش محتاج به این است ‌که با بدن یا جسمى مرتبط باشد. البته این موجود مجرد تام را نباید با عقل انسان که یکى از قواى نفس است و با آن تفکر و اندیشه می‌کند اشتباه کرد. هر چند که نفس انسان در مرتبه‌ی تعقل(ادراک کلى) با موجودات مجرد و عالم عقل ارتباط برقرار نموده و متناسب با ظرفیت وجودى خود، از آن عالم کسب می‌نماید.در نظام وجود عالمى است به نام «عالم عقول» و این عالم، واسطه‌ی در ایجاد عالم پایین‌تر است. حال برترین موجود عقلى همان «عقل اول» یا «صادر نخستین» است که واحد و بالفعل است؛ و وجودش متوقف بر ماده و مدت و استعداد نیست و در ایجاد و تأثیر جز به ذات الهى به چیز دیگرى نیازمند ننسیت. در عقل اول همه‌ی کمالات حق تعالى ظهور یافته است. این موجود، کامل‌‌ترین موجود عالم امکان است و در میان ممکنات از همه شریف‌‌تر و کامل‌‌تر و بسیط‌تر و قوی‌تر است، اما در عین حال نسبت به واجب تعالى عین نیاز و فقر و وابستگى وجودى است.بر اساس اصل سنخیت علت و معلول، در بحث علیت (در فلسفه)، معلول جلوه و ظهور و تجلى علت است. و در واقع، معلول مرحله‌ی نازله‌ی علت خود به شمار می‌رود. بر اساس اصل یاد شده، هر چه علت، اعلى و اشرف باشد، معلول نیز وجودش عالی‌تر و شریف‌تر خواهد بود و برترین علت، برترین معلول را خواهد داشت؛ از این‌رو، اولین معلول حضرت حق، عقل اول است که همه‌ی کمالات حق تعالى از آن ظهور یافته است.در روایاتى که از پیامبر گرامى اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) به دست ما رسیده، تعابیر مختلفى در مورد «اولین مخلوق» یا «اولین صادر» بیان گردیده است. برخى از آنان نور پیامبر و نبى گرامى اسلام(ص) را اولین مخلوق خداوند معرفى نموده است. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه