بهترین راه و روش برای توسل به معصومان چیست?ایا در زمان پیامبر(ص)نیز توسل سابقه داشته است?

پرسشگر گرامی برای دریافت پاسخ خود به نکات زیر توجه نمایید :الف ) توسل«توسل»، در لغت، به معناى تمسک جستن به وسیله اى براى نیل به مقصود است. در اصطلاح نیز حقیقت توسل به اولیاى الهى، تمسک به اسباب و وسایل قرب به خداوند است. در این راستا، علاوه بر اعمال صالح و نیک مثل انفاق به مستمندان خدمت به خلق خدا، برآوردن نیازهاى هم نوعان و عباداتى همچون نماز و روزه - که مورد رضایت خداوند و به منظور تقرب به درگاه الهى تشریع شده است - مى توان به انسان هاى پاک و معصوم و وارسته اى که مرضى خداوند و از مقربان درگاه الهى اند، (همچون انبیاى الهى و به ویژه پیامبر خاتم و ائمه معصومین(ع) توسل جست.حقیقت توسل به اولیاى الهى، به معناى واسطه (و سبب) قرار دادن آن انسان هاى پاک و مقرب درگاه الهى و طلب دعاى خیر آنان در حق متوسّلان است ، البته انسان می تواند به امامان - بخصوص امام زمان - متوسل شود و دعاها و خواسته های خود را بخواهد ؛ اما اجابت آنها در دست خداوند است و او هرچه اراده کند ، همان می شود . هر چند بهتر است انسان دعاهای غیر معمولی و غیر عادی نداشته باشد . ب ) تعلیم توسّل به اصحاب توسط رسول اکرم ( ص )1 . عثمان بن حنیف مى گوید: روزى در محضر پیامبر اکرم(ص) بودم، حضرت به شخصى که مشکل خود را به ایشان عرضه مى کرد، شیوه دعا و توسّل را چنین تعلیم فرمود: برو وضو بساز و دو رکعت نماز به جا آور و پس از آن خداوند را با این جملات بخوان: «اللهم انى اسألک و اتوجه الیک بنبیّک نبى الرحمة یا محمد انّى اتوجّه بک الى ربّى فى حاجتى لتُقضى ، اللهم شفّعه فىّ»؛ مسند احمد بن حنبل، ج 4، ص 138؛ حاکم نیشابورى، مستدرک صحیحین، ج 1، ص 313؛ سنن ابن ماجه، ج 1، ص 441، ح 1385؛ التاج الجامع (صحاح خمسه)، ج 1، ص 286؛ سمهودى، وفاء الوفاء، ج 4، ص 1373؛ سنن ترمذى، ج 5، ص 229، ح 3649. «بارخدایا! از تو درخواست مى کنم و به تو روى مى آورم به پیامبرت، پیامبر رحمت. اى محمد! من به حق تو به سوى خدایم روى آورده ام تا حاجتم برآورده شود. خدایا! پیامبرت را در مورد من شفیع قرار ده».2 . توسّل پیامبر(ص) به انبیاى گذشته انس بن مالک مى گوید: روزى که فاطمه بنت اسد فوت کرد، پیامبر دستور داد قبرى را حفر کنند. آن گاه خود حضرت وارد قبر شد و در آن خوابید و چنین دعا کرد: «اللهم اغفر لامّى فاطمة بنت اسد، و وسّع علیها مدخلها، بحق نبیّک و الانبیاء الذین من قبلى»؛ «خدایا! مادرم فاطمه بنت اسد را بیامرز و جایگاه او را وسعت بخش، به حق پیامبرت و پیامبران قبل از من». وفاء الوفاء، ج 3، ص 898؛ کنزالعمال، ج 12، ص 148، ح 34425؛ المعجم الکبیر، ج 24، ص 352.ج ) اقسام توسلتوسّل داراى اقسامى است که به بعضى از آنها اشاره مى شود:1 . خواندن خدا به حق اولیاى او1-1. پیامبر اکرم(ص) فرموده است: «خداوند عزوجل مى فرماید: اى بندگان من! گرامى ترین خلق و پرفضیلت ترین آنان نزد من، محمد و برادرش على و امامان بعد از وى هستند. اینان «وسیله»ها به سوى من مى باشند. هر کس حاجتى دارد و نفعى را طالب است و یا دچار حادثه اى سخت و زیان بار گشته و برطرف شدن آن را مى خواهد، مرا به محمد و آل طاهرینش بخواند تا به نیکوترین وجه حاجت او را برآورم» بحارالانوار، ج 94، ص 22، ح 20..1-2. امام موسى کاظم(ع) مى فرماید: «هرگاه حاجتى به درگاه خداوند داشتى، چنین بگو: «اللهم انى اسألک بحق محمد و على...»؛ یعنى، خدایا! به حق محمد و على تو را مى خوانم، به درستى که نزد تو شأن و منزلت والایى دارند. پس به حق این منزلت و رتبه از تو مى خواهم بر محمد و آل محمد درود فرستى و حاجت مرا برآورده سازى همان، ج 94، ص 22، ح 19..1-3. سمهودى از علماى اهل سنّت، در فصلى از کتاب خود تحت عنوان «توسّل زائر به رسول خدا و شفیع قرار دادن وى به پیشگاه خدا» مى نویسد: «بدان که استغاثه از پیامبر اکرم و جاه و منزلت او را به درگاه خداوند شفیع قرار دادن، کار انبیا و مرسلین و سیره صالحان پیشین بوده است؛ قبل از خلقت آن حضرت و بعد از آن، چه در حال حیات و چه بعد از رحلت، چه در عالم برزخ و چه در عرصه قیامت... ».عمر بن خطاب مى گوید: «پس از اینکه آدم ابوالبشر مرتکب ترک اولى شد، در مقام توبه به پیشگاه خداوند عرضه داشت: «یا ربّ أسئلک بحق محمد(ص) لمّا غفرت لى»؛ یعنى، پروردگارا به حق محمد(ص) از تو مى خواهم که مرا بیامرزى... . مستدرک صحیحین، ج 2، ص 615.1-4. توسّل عمر بن خطاب به عباس در کتاب ها و مدارک معتبر اهل سنت آمده است: هرگاه قحطى و خشکسالى پیش مى آمد، عمر از طریق توسّل به عباس عموى پیامبر، طلب باران مى کرد و مى گفت: «هذا واللَّه الوسیلة الى اللَّه و المکان منه»؛ «به خدا سوگند! عباس وسیله به درگاه الهى و داراى قرب و منزلت نزد او است» و «اللهم! انّا نتوسّل الیک بعمّ نبیّنا فاسقنا»؛ «خدایا! ما به وسیله عموى پیغمبرمان به تو روى مى آوریم، پس سیرابمان کن» اسدالغابة، ج 3، ص 165. و یا مى گفت: «اللهم انّا نستسقیک بعمّ نبیّک و نستشفع الیک بشیبه» شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 7، ص 274؛ صحیح بخارى، ج 2، ص 16 و ج 4، ص 209؛ صحیح ابن خزیمه، ج 2، ص 338؛ صحیح ابن جبان، ج 7، ص 111.؛ «خدایا! ما به وسیله عموى پیامبرت از تو باران مى خواهیم و موى سفید او را به درگاه تو شفیع مى آوریم».1-7. توسّل امام حسین(ع)امام حسین(ع) در دعاى معروف عرفه، چنین با خداوند مناجات مى کند: «اللهم انّا نتوجّه الیک فى هذه العشیّة التى شرفتها و عظّمتها بمحمد نبیّک و رسولک...»؛ «بار خدایا! ما در این شامگاه که به آن شرف و عظمت بخشیده اى، به وسیله محمد(ص) پیامبرت و رسول و برگزیده ات، رو به درگاه تو مى آوریم». سید بن طاووس، اقبال، ج 2، ص 85.2. درخواست دعا از اولیاى الهى درخواست دعا همچنان که از برادر و خواهر مؤمن امرى صحیح و پسندیده است، از اولیاى الهى و آبرومندان درگاه او، به طریق اولى بجا و پسندیده است و ریشه قرآنى دارد.فرزندان حضرت یعقوب، پس از پشیمانى از گناه خود و ظلمى که نسبت به برادرشان یوسف روا داشته بودند، به یعقوب گفتند: «یا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا کُنَّا خاطِئِینَ»؛ یوسف (12)، آیه 97. «اى پدر! براى گناهان ما طلب آمرزش کن که ما خطاکار بودیم».قرآن کریم در حق رسول گرامى اسلام مى فرماید: «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِیماً»؛ نساء (4)، آیه 64. «اگر آنان وقتى به خود ستم کردند، نزد تو مى آمدند و از خدا آمرزش مى خواستند و تو براى آنان طلب آمرزش مى کردى، قطعاً خدا را توبه پذیر مهربان مى یافتند».3. درخواست حاجت از اولیاى الهى گونه سوم توسّل این است که به طور مستقیم حاجت خود را از اولیاى الهى طلب کنیم؛ مثلاً بگوییم: اى پیامبر رحمت! مریض ما را شفا بده؛ همان گونه که صحابى پیامبر اکرم(ص)، خطاب به ایشان عرض کرد: «اسألک مرافقتک فى الجنّه»؛ «از تو مى خواهم در بهشت همنشینت باشم». صحیح مسلم، ج 2، ص 52؛ سنن ابى داوود، ج 1، ص 297، ح 2320؛ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 10، ص 207.{ج ) مؤثرترین توسل اما این که کدام توسل دارای تأثیر بیشتری است و زودتر ما را به حاجتمان می‌رساند، با تحقیقی که انجام شده این نتیجه قابل دسترسی است که توسل به هر کدام از ائمه اطهار (ع) بسیار مؤثر است .زیارات، به خصوص زیارت جامعه کبیره و مانند آن، روش هایی برای توسل به معصومان هستند، در این زمینه خواندن دعای توسل با توجه و حضور قلب توصیه می شود. استمرار در این دعا می تواند آثار معنوی فراوانی داشته باشد.سیدبن طاووس در کتاب کشف المحجه به نقل از کتاب رسائل شیخ اقدم محمد بن یعقوب کلینی (ره) از کسی که نامش را برده چنین آورده است: به حضرت ابوالحسن (امام هادی) (ع) نوشتم؛ شخصی مایل است حاجات خصوصی و اسراری را با امام خویش در میان گذارد همانگونه که دوست دارد با پروردگارش بازگوید. پس آن حضرت در جواب نوشت: اگر حاجتی داشتی پس لبهایت را (به شکل گفتن آن) حرکت بده که همانا جواب به تو خواهد رسید. (مکیال المکارم، ج 2 ، ص 387). این روایت و روایات دیگری که در این زمینه وجود دارد، همه بیانگر این مطلب است که امام در هر عصری که باشد به احوال تمام موجودات و بندگان آگاه است و برای عرض احوال و خواستن حاجات و برقراری ارتباط با وی نیازی به انجام کارهای شاقّ نیست. ما اگر به وظایف بندگیمان به خوبی عمل کنیم و اهل رعایت احکام الهی باشیم، چون مقدس اردبیلیها و سایر کسانی که به خدمت ایشان مشرف شدند، امام خود به دیدنمان خواهد آمد و خود دعوت نامه برایمان خواهد فرستاد. بهترین و رساترین صدا برای توسل و ارتباط با خداوند و ائمه (ع)، پاکترین آنهاست. هرچه اخلاص و تقوای بنده بیشتر باشد، کلام و خواسته اش نیز از تأثیر بیشتری برخوردار است.اما :همۀ ائمّه(ع) مشعل هدایتند؛ ولی مشعل ابا عبدالله الحسین(ع) پرفروغ‌تر است.همۀ اولیای الهی درهای رحمت پروردگارند؛ امّا درِ رحمت امام حسین(ع) فراخ‌تر است.همۀ شهیدان راه حق شفا بخشند؛ لیکن شفابخشیِ امام حسین(ع) گسترده‌تر است.همۀ پیشوایان الهی اعجازگرند؛ ولی معجزات امام حسین(ع) همگانی‌تر است.امام حسین(ع) هر چه داشت در طبق اخلاص نهاد و همه را یک‌جا، در راه خدا داد.خدا نیز به او پاداشی فراخور خداوندیش عطا فرمود:شفا در تربت او، استجابت دعا در تحت قبّۀ او و دوای هر دردی را در گروی یک نگاه او قرار داد.یکی از وسایل مهم و مجرّب برای توسّل به حضرت سیّدالشّهداء(ع) زیارت عاشورا است.زیارت عاشورا و مداومت بر آن بسیار سهل و آسان است، هر کسی در هر مکان و در هر زمانی می‌تواند با دلی پاک و نیّتی صادق به درگاه او روی آورد، این زیارت را طبق دستور امام(ع) بخواند و مشکلش را حل شده بیابد.چقدر فراوانند کسانی که اولاددار نمی‌شدند، با زیارت عاشورا صاحب اولاد شدند؛ به بیماری سخت و کمرشکنی چون سرطان مبتلا بودند، از برکت زیارت عاشورا بهبودی یافتند؛ سرپناهی نداشتند و در پرتوی زیارت عاشورا صاحب خانه و کاشانه شدند.وه چقدر بسیارند کسانی که یک عمر از درد هجران سوختند، با زیارت عاشورا به کعبۀ مقصود و قبلۀ موعود رسیدند. 3 . کیفیّت ختم زیارت عاشوراامّا بهترین کیفیّت زیارت عاشورا بر اساس روایتی که شیخ طوسی در «مصباح» و ابن قولویه در «کامل الزّیارات» از امام‌صادق(ع) نقل کرده‌اند، به قرار زیر است:۱. غسل زیارت کردن در اوّل روز؛۲. رفتن به صحرا یا محلّی مرتفع؛۳. اشاره کردن به سوی «کربلا»؛۴. لعن فراوان بر قاتلان امام حسین(ع) نمودن؛۵. تکبیر گفتن؛۶. زیارت امین الله یا زیات ششم امیرالمؤمنین(ع) خواندن؛۷. دو رکعت نماز زیارت به جای آوردن؛ ( شیخ طوسی، مصباح المتهجّد، ص ۷۸۱. )۸. زیارت عاشورا را با صد لعن و صد سلام خواندن؛۹. دو رکعت نماز زیارت به جای آوردن؛۱۰. دعای علقمه خواندن.امام صادق(ع) تضمین کرده که هر کس این زیارت را به این کیفیّت بخواند، زیارتش قبول، سعی‌اش مشکور، دعایش مستجاب، حاجتش روا و سلامش به محضر سیّدالشّهداء(ع) واصل گردد.آنگاه پس از آنکه پاداش زیارت عاشورا را هزار هزار حج، هزار هزار عمره و هزار هزار جهاد در محضر رسول خدا(ص) بیان می‌کنند، می‌فرمایند:«اگر بتوانی در همۀ عمر همه روزه این زیارت را بخوانی، انجام بده، که همۀ این پاداش‌ها از آنِ تو خواهد بود.»و در پایان می‌فرمایند: «هرگاه تو را حاجتی پیش آید، این زیارت را با این دعا بخوان و به این وسیله به سوی خدا توجّه کن، که البتّه حاجتت برآورده می‌شود و بی‌گمان خداوند خلف وعده‌ نمی‌کند.» ( شیروانی، الصّدف المشحون، ص ۱۹۹. ) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه