کلاله یعنی چه؟

کَلالَه به معنای وارثانی است که فرزند و پدر در میانشان نباشد. کلاله در اصل به معنی احاطه است، تاج را از آن جهت اکلیل گویند که سر را احاطه می کند. پدران و فرزندان را لصیق میت گویند که ملاصق میت اند، و خواهران و برادران را کلاله گویند که در اطراف میت قرار دارند و او را احاطه کرده اند. [i] در اصطلاح فقه،کلاله برادر و خواهر متوفّی است، خواه پدری تنها، یا مادری تنها، یا پدری و مادری، که روی هم، کلالات ثلاث خوانده می شوند. برادر و خواهر پدری را «کلاله ابی»، برادر و خواهر مادری را «کلاله امّی» و برادر و خواهر پدر و مادری را «کلاله ابوینی» گویند. در قرآن کریم در دو مورد از کلاله یاد شده است: «وَ إِنْ کانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلّ‏ِ واحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ» [ii] «و اگر مردی بوده باشد که کلاله (خواهر یا برادر) از او ارث می‏برد، یا زنی که برادر یا خواهری دارد، سهم هر کدام، یک ششم است » «یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اللّهُ یُفْتیکُمْ فِی الْکَلالَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَکَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لَهُ أُخْتٌ فَلَها نِصْفُ ما تَرَکَ وَ هُوَ یَرِثُها إِنْ لَمْ یَکُنْ لَها وَلَدٌ فَإِنْ کانَتَا اثْنَتَیْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثانِ مِمّا تَرَکَ وَ إِنْ کانُوا إِخْوَةً رِجالاً وَ نِساءً فَلِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اْلأُنْثَیَیْنِ» [iii] «از تو (در باره ارث خواهران و برادران) سؤال می‏کنند، بگو: خداوند، حکم کلاله (خواهر و برادر) را برای شما بیان می‏کند: اگر مردی از دنیا برود، که فرزند نداشته باشد، و برای او خواهری باشد، نصف اموالی را که به جا گذاشته، از او (ارث) می‏برد؛ و (اگر خواهری از دنیا برود، وارث او یک برادر باشد،) او تمام مال را از آن خواهر به ارث می‏برد، در صورتی که (میّت) فرزند نداشته باشد؛ و اگر دو خواهر (از او) باقی باشند دو سوم اموال را می‏برند؛ و اگر برادران و خواهران با هم باشند، (تمام اموال را میان خود تقسیم می‏کنند؛ و) برای هر مذکّر، دو برابر سهم مؤنّث است» [iv] تذکر نکته ی مهمی در اینجا ضروری است و آن اینکه معنای اینکه یک خواهر نصف را و دو خواهر ثلثین را اخذ می کند این نیست که باقی مال میت بدون وارث می ماند بلکه نصف را از باب سهم خودش و باقی را از باب رد می برد و همین حکم در باره ی اختین هم جاری است.   .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه