خداوند قادر و تواناست آیا می تواند یکی مثله خودش درست کند؟

توانایی خداوند، بسان علم وی، ازلی بوده و به حکم اینکه عین ذات اوست مانند علم حق، نامحدود است. قرآن بر گستردگی قدرت خداوند تأکید کرده و می فرماید: وَ کانَ اللّهُ عَلی کُلّ شَیء قَدیراً [i]و خدا بر هر چیزی تواناست و نیز می فرماید: وَ کانَ اللّهُ عَلی کُلّ شَیء مُقْتَدِراً [ii] خداست که همواره بر هر چیزی تواناست. با توجه به مقدمه فوق به بحث می پردازیم. از نظر عرف فلسفی وجود یا واجب است یا ممکن است یا ممتنع (محال). وجودی که واجب است یعنی اینکه کسی آن را به وجود نیاورده و معلول علتی نیست مانند وجود خداوند. وجودی که ممکن است یعنی معلول علتی است و به خودی خود به وجود نیامده. و و جودی که محال است یعنی اینکه قابلیت وجود داشتن را ندارد تا بتواند وجود پیدا کند. و اینکه فرموده اید: آیا خداوند می تواند یکی مثله خودش درست کند؟ این ارتباطی به قدرت خداوند ندارد تا گفته شود چون خداوند نمی تواند یکی مثل خود را خلق کند پس بر خدا نقص وارد باشد زیرا قدرت خداوند به موجوداتی تعلق می گیرد که قابلیت وجود را داشته باشند. مثلا یک لیوان آب به شما می دهند و می گویند آن را در یک پارچ بریز قطعا شما به آسانی این کار را انجام می دهید اما اگر به شما بگویند یک پارچ آب را در یک لیوان بریز بدون آنکه قطره ای از آب آن به زمین بریزد آیا می توانید؟ آیا این نتوانستن شما دلیل ضعف شماست یا دلیل عدم ظرفیت و عدم قابلیت لیوان است؟ و دیگر اینکه این سوال شما یک در خواست محال است به این دلیل که خداوند، واجب الوجود است یعنی خالق است و مخلوق نمی باشد. خب حالا اگر خداوند بخواهد موجودی را مثل خود خلق کند آن موجود خلق شده از تمام جهات باید شبیه خدای خالق باشد. یکی از جهات، این است که هرگز مخلوق نباشد. در حالی که این خدای خلق شده مخلوق خدای خالق می شود پس این یک امر محال است و قدرت خداوند به امر محال تعلق نمی پذیرد. و پرسیدن در مورد امر محال جوابی جز پاسخی که امام صادق (ع) به مرد زندیق داد ندارد. همانگونه که در حدیث آمده است: و من سؤال الزّندیق الّذی سأل ابا عبد اللَّه علیه السّلام عن مسائل کثیرة انّه قال کیف یعبد اللَّه الخلق و لم یروه قال: راته القلوب بنور الایمان و اثبته العقول بیقظتها اثبات العیان… قال: أ لیس هو قادر ان یظهر لهم حتّی یروه فیعرفونه فیعبد علی یقین؟ قال: لیس للمحال جواب.[iii] مرد زندیق از امام صادق علیه السّلام مسائل چندی را پرسش نمود از آن جمله این بود که چگونه مردم خدا را پرستش کنند با آنکه او را ندیده‏اند؟ در جواب فرمود: دیده دل، خدای را بنور ایمان می‏بیند و عقلهای بیدار، او را مانند یک حقیقت مشهود اثبات می‏کند.. مرد سؤال کرد: آیا خداوند قادر نیست که خود را بمردم بنمایاند تا او را مشاهده کنند و بخوبی بشناسند و با یقین و اطمینان خاطر، پرستشش نمایند؟ حضرت فرمود: امر محال جواب ندارد[iv] خلاصه اینکه از نظر عقلی محال است که خداوند، یکی مثل خود بیافریند یعنی همه صفاتش را داشته باشد در حالی که یکی از صفاتش مخلوق نبودن است ولی آنچه که خلق می کند مخلوق می باشد. [iii]  احتجاج طبرسی، جلد 2، صفحه 77         .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه