ایا قدمگاهی که در مشهد است و منسوب به قدوم مبارک امام رضا علیه السلام واقعیت تاریخی دارد؟

با سلام. در پاسخ به سوال شما مناسب است به مطالب زیر اشاره شود : صاحب «تحفه رضویه» می نویسد: هنگامی که امام رضا(ع) از نیشابور خارج شد در راه به چشمه آبی رسید و در کنار آن چشمه سنگی بود. امام رضا(ع) بر روی آن سنگ ایستاد و مشغول نماز شد. نقش قدم امام رضا(ع) بر آن سنگ ظاهر شده و در حال حاضر آن قسمت از سنگ را که اثر پای امام بر ان است بریده و به دیوار نصب کرده اند و بقعه ای برای آن ساخته اند و من آن محل را زیارت کرده ام و نظیر همان سنگ و همان نقش را در مقبره امامزاده محمد محروق در خارج از نیشابور دیده ام و ممکن است چنین اتفاقی در آن منطقه هم روی داده باشد و بعدها آن سنگ را به مقبره امام زاده آورده و به دیوار نصب کرده اند و نویسنده تاریخ نائین معتقد است که این قدمگاه و نظایر آن، نقشی است که به عنوان یادبود آن توسط هنرمندان عاشق آن حضرت بر روی سنگ حک شده است . ( جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو، ص 133 به بعد ). به احتمال زیاد، اثر پای امام رضا(ع) بر روی سنگ توسط سنگ تراش صورت گرفته باشد و هدف این بود که یادگاری از امام در میان مردم باشد و مردم با آن امام را یاد بکنند. در «عیون اخبار الرضا(ع)» جزء دوم، ص 132 به بعد، چاپ اسلامیه یک مجلدی، «اثبات الهداه»، ج سوم، ص 247 به بعد، «منتهی الآمال»، ج 2، چاپ هجرت، ص 475 و «عیون المعجزات»، عربی، ص 107 اشاره ای به فرو رفتن پای امام رضا(ع) نشده است و اگر امام رضا(ع) تصمیم به اظهار معجزه و کرامتی می گرفت می بایستی در این مآخذ می آمد در حالی که در این مآخذ که به طور تفصیلی درباره معجزات و کرامات امام رضا علیه السلام بحث کرده اند، اشاره ای به این مطلب نشده است و این نشان می دهد که امام در فکر اظهار چنین معجزه و کرامتی نبوده اند. در بحار الانوار، ج 49 هم درباره قدمگاه چیزی ندیدم . امام رضا(ع) به دستور مأمون عباسی از مدینه به مرو جلب شد. امام رضا(ع) در مسیر خود به مرو از استان یزد عبور کرده اند و در بعضی جاها که فرود آمده اند، نماز خوانده اند، عبادت کرده اند و مردم را که در آن زمان از اهل سنت بودند، موعظه کرده اند، مردم آن زمان چون به آن حضرت که از اهلبیت پیامبر(ص) بود علاقه داشتند، آن مکان را به عنوان یادگار و خاطر و مکان مقدس حفظ کرده اند و این تاریخ را سینه به سینه به نسل های بعدی منتقل کرده اند. وقتی امام رضا (ع) در یک مکان نماز خوانده باشد و مردم آن منطقه آن مکان را به عنوان مکان مقدس بشمارند و آنجا را مسجد بکنند و خدا را عبادت بکنند، این عمل، عمل خدایی است و آن مکان را در میان مردم قدمگاه می نامند که به معنای محل نزول امام رضا(ع) در آن محل است. قدمگاه این نیست که حتما پای امام رضا روی خاک یا سنگی قرار بگیرد و آن یک مقدار از زمین را قدمگاه بنامند، بلکه قدمگاه این است که امام رضا و یا امامان دیگر در آن محل کار بزرگی انجام داده باشند و مردم هم آن مکان را به خاطر وجود امام رضا(ع) به عنوان مکان مقدس به حساب می آورند و آنجا را محل عبادت و زیارت قرار می دهند. قدمگاه هایی که توسط مردم و نسل به نسل به نسل های بعدی منتقل شده اند، دارای اعتبار هستند گر چه در کتاب های تاریخی نوشته نشده باشد؛ چون در آن زمان همه چیز را نمی نوشتند ولی چنین نیست که هر کجا قدمگاه نامیده شد اعتبار داشته باشد بلکه در ایران برخی قدمگاه ها اعتبار ندارد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه