میوه ممنوع در قرآن به چه چیزی تفسیر شده؟ و کدام یک معقول تر و مناسبتر است و آیا اینکه برخی آنرا خودآگاهی تفسیر کرده اند درست هست؟

مفسران احتمالات متعدد درباره شجره ممنوعه داده اند. در شش مورد از قرآن مجید اشاره به شجره ممنوعه شده است، بدون اینکه درباره کیفیت و یا نام آن سخنى به میان آید، ولى در منابع اسلامى دو نوع تفسیر براى آن آمده است، یکى تفسیر" مادى" که طبق معروف در روایات،" گندم" بوده است . باید توجه داشت که عرب" شجرة" را تنها به درخت اطلاق نمى کند، بلکه به بوته هاى گیاهان نیز شجره مى گوید و لذا در قرآن مجید به بوته کدو شجره اطلاق شده است « وَ أَنْبَتْنا عَلَیْهِ شَجَرَةً مِنْ یَقْطِینٍ » (صافات آیه 146).و دیگرى تفسیر" معنوى" که در روایات از آن تعبیر به" شجره حسد" شده است، زیرا طبق این روایات، آدم پس از ملاحظه مقام و موقعیت خود چنین تصور کرد که مقامى بالاتر از مقام او وجود نخواهد داشت، ولى خداوند او را به مقام جمعى از اولیاء از فرزندان او (پیامبر اسلام و خاندانش) آشنا ساخت، او حالتى شبیه به حسد پیدا کرد، و همین شجره ممنوعه بود که آدم مامور بود به آن نزدیک نشود. در حقیقت طبق این روایات، آدم از دو درخت تناول کرد که یکى از مقام او پائین تر بود و او را به سوى جهان ماده مى کشید و آن گندم بود، و دیگرى درخت معنوى مقام جمعى از اولیاء خدا بود که از مقام و موقعیت او بالاتر قرار داشت و چون از دو جنبه از حد خود تجاوز کرد به آن سرنوشت گرفتار شد.اما باید توجه داشت که این حسد از نوع حسد حرام نبوده و تنها یک احساس نفسانى بوده است، بى آنکه کمترین گامى بر طبق آن بردارد. و با توجه به اینکه آیات قرآن داراى معانى مختلف است مانعى ندارد که هر دو معنى از آیه اراده شود.توضیح اینکه: کلمه" شجرة" در قرآن مجید در هر دو معنى به کار رفته است، گاهى در معنى درختان معمولى و مادى مثل « و شَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَیْناءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ »، (مؤمنون- 20)، که اشاره به درخت زیتون است، و گاهى در شجره معنوى به کار رفته مانند « وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ »، (اسراء- 60)، که منظور از آن، جمعى از مشرکان یا یهود و یا اقوام طاغى دیگر همانند بنى امیه مى باشد.ر. ک: تفسیر نمونه ، ج 6 ، ص 120 . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه