با ادعاي الهي بودن منصب امامت علي ابن ابي طالب ـ عليه السلام ـ چرا هيچ آيه‌اي در شأن ايشان در قرآن كريم وجود ندارد؟

براي روشن شدن جواب لازم است به نكاتي اشاره شود:1ـ قرآن به الهي بودن امامت تصريح دارد: چنان‌كه ابراهيم بعد از مقام نبوّت و رسالت و مقام خليل اللهي آخرين مقام و بالاترين منصبي كه به او عنايت مي‌شود امامت است، چنان‌كه خداوند در قرآن مي‌فرمايد: «.قالَ إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِين‏» من تو را امام و پيشواي مردم قرار دادم ابراهيم عرض كرد: از دودمان من نيز اماماني قرار بده، خداوند فرمود: پيمان من به ستم‌كاران نمي‌رسد.[1]2ـ تمام جزئيات احكام و معارف در قرآن بيان نشده: آن‌چه در قرآن آمده كليّات است و در مواردي به جزئيات اشاره شده است، و مسئلة امامت مسئلة كلّي است و مصداق آن مسئله جزئي است، و در عين حال در قرآن بدان اشاره شده هر چند تصريح نشده است.3ـ خداوند در قرآن، پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ، را به عنوان مبيّن و مفسّر كتاب معرفي كرده است مي‌فرمايد: «ما اين ذكر (قرآن) را بر تو نازل كرديم تا آن‌چه را كه به سوي مردم نازل شده است براي آن‌ها (بيان نموده) روشن سازي و شايد انديشه كنند،[2] بعداً اشاره مي‌شود كه پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ به امامت علي ـ عليه السّلام ـ تصريح نموده است.بعد از اين مقدّمه در جواب بايد گفت كه آيات عديده‌اي در قرآن دربارة اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ ، امامت آن حضرت، شأن و منزلت آن آمده است، اگر چه در هيچ‌يك از آن‌ها صريحاً نام آن حضرت به جهت مصالحي برده نشده است.چنان‌كه خوارزمي و متّقي هندي، در روايتي از رسول خدا نقل نموده اند كه آن حضرت فرمود: ما انزل الله تعالي آية «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا » الّا وَعَليَّ رَاْسُها و اميرُها، خداوند آيه‌اي «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا » نازل نفرمود جز آن‌كه علي ـ عليه السّلام ـ بالاترين (مصداق) و امير(مصداق آيه) شمرده مي‌شود،[3] (در ص 280، مناقب خوارزمي دارد... الّا كان عليٌ شريفها و اميرها.سلطان الواعظين از محمّد بن يوسف گنجي شافعي و طبراني نقل نموده كه سيصد آيه از قرآن دربارة آن حضرت نازل شده است.[4] و حاكم حسكاني متوفاي 470 هـ مجموع آيات فوق را در 2 جلد جمع‌آوري نموده است[5]اينک به بعضي از آيات معروفه كه طبق مدارك و منابع شيعه و اهل سنّت در شأن اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ آمده است اشاره مي‌كنيم.1ـ آيه‌ي تبليغ: خداوند مي‌فرمايد: اي پيامبر آن‌چه را كه خداوند بر تو نازل كرده است به مردم برسان، و اگر چنين نكني، گويا رسالت خويش را به انجام نرسانده‌اي و خداوند تو را از مردم حفظ خواهد كرد، و به راستي خداوند گروه كافران را هدايت نمي‌كند،[6] به اتفاق شيعه، و عدّه‌اي از بزرگان اهل سنّت، آيه‌ي مذكور در مورد ولايت و امامت اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ در واقعه غديرخم نازل شده است، چنان‌كه سعيد خدري و ابن عباس نقل نموده‌اند: كه آيه‌ي شريفة «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْك‏...» در روز غدير خم بر پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در مورد علي‌بن ابي‌طالب ـ عليه السلام ـ نازل شده است.[7]2ـ آيه‌ي اكمال: چنان‌كه قرآن مي‌فرمايد: امروز دين را براي شما كامل نمودم و نعمت خويش را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دين براي شما اختيار نموده بدان راضي شدم،[8] آيه‌ي فوق به، اتّفاق علماي شيعه،[9] و جمعي از علماي اهل سنّت دربارة علي ـ عليه السّلام ـ نازل شده است چنان‌كه خوارزمي نقل نموده است كه بعد از بالا بردن دست علي ـ عليه السّلام ـ توسط پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ در غدير خم، و معرّفي آن به‌عنوان ولي و جانشين خود، هنوز پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و علي ـ عليه السّلام ـ از هم جدا نشده بودند، كه آيه‌ي اكمال ِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُم‏«...» نازل شد، حضرت فرمود: الله اكبر بر كامل نمودن دين، و تمام نمودن نعمت، و رضايت خداوند به رسالت من، و ولايت علي «و رضي الرّب برسالاتي، و الولايه لعلي» پس در حق ياري كنندگان علي ـ عليه السّلام ـ دعا فرمود، و خواركنندگان علي ـ عليه السّلام ـ را نفرين کرده.[10]3ـ آيه‌ي ولايت: چنان‌كه در قرآن آمده «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ...» ولي و سرپرست و رهبر شما تنها خدا است و پيامبر او، و آن‌ها كه ايمان آورده‌اند، و نماز را بر پاي مي‌دارند، و در حال ركوع زكات مي‌پردازند،[11] آيه‌ي فوق هم به‌اتّفاق شيعه[12] و گروهي از علماي اهل سنّت در باره‌اي علي ـ عليه السّلام ـ و ولايت او نازل شده است.مرحوم علّامه اميني نام 66 نفر از بزرگان عامّه را با كتبشان ذكر مي‌نمايد كه نزول آيه‌ي شريفه را در مورد اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ پذيرفته‌اند،[13] از جمله خوارزمي، جريان صدقه دادن انگشتر در حال ركوع توسط علي ـ عليه السّلام ـ را مفصّل نقل نموده است[14] چنان‌كه حاكم «حسكاني» حنفي نيشابوري از دانشمندان معروف قرن پنجم در «شواهد التنزيل» به پنج طريق از «ابن‌عباس» و به دو طريق از «انس بن مالك» و به دو طريق از «محمّد بن حنفيّه» و با يك طريق از «عطاء بن السائب» و يك طريق از «عبدالملك بن جريح مكّي» از پيغمبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل مي‌كند كه آيه‌ي «انما وليكم الله ...» دربارة علي ـ عليه السّلام ـ نازل شده كه در حال ركوع، انگشتر به سائل داد.[15]4ـ آيه‌ي اولي الامر، كه در قرآن مي‌خوانيم: «اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، اطاعات كنيد خدا را، و اطاعت كنيد رسول خدا « وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُم‏» و اولي الامر از خودتان،[16] «حاكم حسكاني» حنفي نيشابوري، ذيل اين آيه‌، پنج حديث نقل كرده كه در همه آن‌ها عنوان «اولي الامر» بر علي ـ عليه السّلام ـ (به‌عنوان يك مصداق روشن) تطبيق شده است، در نخسين حديث از خود علي ـ عليه السّلام ـ نقل مي‌كند كه وقتي پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود شركاي من كساني هستند كه خداوند آن‌ها را قرين خودش و من ساخته، و دربارة آن‌ها آيه‌ي «.يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّه‏..» را نازل كرده است.از آن حضرت پرسيدم «يا نبي الله من هُم»؟ اي پيامبر خد اولي الامر كيانند؟ قال: انت اوّلهُم، فرمود: تو نخستين آن‌ها هستي، و به همين مضمون است چهار حديث بعدي،[17] و هم‌چنين آيه‌ي تطهير،[18] مباهله،[19] پاداش رسالت،[20] علم الكتاب،[21] و آيه‌ي صادقين، خير البريّه، ليلية المبيت، حكمت، سورة هل اتي، سقاية الحاج، آيه‌ي صالح المؤمنين، سورة احزاب، بينه و شاهد، آيه‌ي‌ صديقون، آيه‌ي نور، آيه‌ي انذار، مرج البحرين، نجوا، سابقون، آيه‌ي انفاق و آيه‌ي محبّت،[22] آيه‌ي مسئولان.[23] هر چند به صراحت نام علي در قرآن نيامده است، ولي طبق اعتراف اهل تسنن و تشيع آيات نام برده شده براي امامت و فضيلت حضرت علي ـ عليه السّلام ـ نازل شده اند و قابل انكار نيستند.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:المناقب للخوارزمي، الغدير علامه اميني. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه