مراد از كلمات در سوره بقره، آية 37 بر اساس روايات از منابع اهل سنّت چيست؟
خداوند متعال ميفرمايد: فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ (پس آدم از پروردگارش كلماتي دريافت داشت (و با آنها توبه كرد) و خداوند توبه او را پذيرفت چراكه خداوند توبهپذير و مهربان است. در آيات قبل (36ـ34 بقره) ماجراي وسوسه ابليس، به حضرت آدم و دستور خروج آدم از بهشت ذكر شده است، حضرت آدم ـ عليه السّلام ـ وقتي متوجه شد به خود ستم كرده است و بر اثر فريب شيطان از محيط آرام و پرنعمت بهشت رانده شده و در محيط رنج آور زمين قرار خواهد گرفت، در اينجا به فكر توبه و جبران خطاي خويش افتاد و با تمام جان و دل متوجه پروردگار خود شد، لطف خداوند هم او را ياري كرد و از جانب خداي خود كلماتي را دريافت نمود كه مؤثر بود و با آن توبه كرد. ميان مفسران در اينكه «كلمات» و سخناني را كه خدا براي توبه به آدم تعليم داد گفتگو است. از جمله تفسيرها اين است كه همان جملات سوره اعراف آيه 23 ميباشد: قَالا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ گفتند: خداوندا ما بر خود ستم كرديم، اگر تو ما را نبخشي و بر ما رحم نكني از زيانكاران خواهيم بود. آنچه از روايات شيعه و سني استفاده ميشود مراد از كلماتي كه آدم بوسيله آنها توبه نمود، توسل به بهترين خلق خدا، يعني حضرت محمد و اهل بيت او ـ عليهم السلام ـ است. در کتب البرهان و نورالثقلين كه از كتب تفسيري روايي شيعه است آمده است: عن ابن عباس قال سألت النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ عن الكلمات التي تلقاها آدم من ربه فتاب عليه. قال: «سأله بحق محمد و علي و فاطمه و الحسن و الحسين الا تبت عليه فتاب عليه. آدم ـ عليه السّلام ـ با توسل به اين كلمات (محمد و آل محمد) از درگاه خداوند تقاضاي بخشش نمود و خدا او را بخشيد. غالب مفسران شيعي در ذيل آيه 37 سوره بقره، مراد از كلمات را توسل به حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ و حضرت علي و فاطمه و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السّلام ـ طبق حديثي كه از پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ نقل شده ـ گرفتهاند، اما در كتب عامّه (اهل تسنن) از جمله تفسير «الدر المنشور» دو حديث در اين مورد آمده است: الف) اخرج الديلمي في الفردوس مسنداً عن علي ـ عليه السّلام ـ : «دعاءٌ فيه اللهم اني اسئلك بحق محمد و آل محمد مكرراً؛ از حضرت علي ـ عليه السّلام ـ نقل نموده است كه دعايي كه حضرت آدم ـ عليه السّلام ـ مكرر نموده است، «اللهم اني اسئلك بحق محمد و آل محمد» بوده است.» ب) «اخرج ابن النجار عن ابن عباس قال سألت رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ عن الكلمات التي تلقاها آدم من ربه فتاب عليه. قال: «سأل بحق محمد و علي و فاطمه و الحسن و الحسين الا تبت علي فتاب عليه.»