آيا با توبه حد از فرد ساقط مي شود ؟ آیا قضات می توانند به این بهانه حد را از کسی ساقط کنند؟

بنا بر نظر مشهور فقهای شیعه ، توبه موجب سقوط مجازات های حدی می گردد. شیخ طوسی در المبسوط مقرر می دارد: هر کس حدی از حدود الهی مانند شرب خمر یا زنا یا سرقت به جز حد محاربین، بر او واجب شود و قبل از قیام بینه، توبه کند، آن حد به واسطه توبه ساقط می شود. مهمترین دلایل مشهور فقها بر این مطلب عبارت است از : آیه 119 سوره نحل: «ثُمَّ إِنَّ رَبَّکَ لِلَّذِینَ عَمِلُواْ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُواْ مِن بَعْدِ ذَلِکَ وَأَصْلَحُواْ إِنَّ رَبَّکَ مِن بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَّحِیمٌ؛ پروردگار تو نسبت به کسانى که به نادانى مرتکب گناه شده، سپس توبه کرده و به صلاح آمده‏اند البته پروردگارت پس از آن آمرزنده مهربان است». 2. آیه 39 سوره مائده: فَمَن تَابَ مِن بَعْدِ ظُلْمِهِ وَأَصْلَحَ فَإِنَّ اللّهَ یتُوبُ عَلَیهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ؛ «پس هر که بعد از ستم ‏کردنش توبه کند و به صلاح آید، خدا توبه او را مى‏پذیرد که خدا آمرزنده مهربان است». 3. آیه 16 سوره نساء: وَاللَّذَانَ یأْتِیانِهَا مِنکُمْ فَآذُوهُمَا فَإِن تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُواْ عَنْهُمَا إِنَّ اللّهَ کَانَ تَوَّابًا رَّحِیمًا؛ «و از میان شما آن دو تن را که مرتکب زشتکارى مى‏شوند، آزارشان دهید، پس اگر توبه کردند و درستکار شدند، از آنان صرف‌نظر کنید؛ زیرا خداوند توبه‏پذیر مهربان است». 4. روایت مشهور «التائب من الذنب کمن لا ذنب له». براساس این حدیث، شخص تائب مانند کسی می ماند که گناهی انجام نداده است، بنابراین، کسی که گناهی ندارد، حدی نیز بر او اجرا نخواهد شد. علاوه بر مستندات فوق، روایات فراوانی به طور خاص در مورد جرائم حدی وارد شده است که توبه قبل از قیام بینه را زمینه ساز رفع مجازات حدی دانسته است. توبه از نظر مقررات حقوقی: از نظر حقوقی نیز ، در جرائم موجب حد (به استثناء حد قذف و حد محاربه) ، هرگاه متهم قبل از اثبات جرم توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود حد از او ساقط می شود. همچنین اگر جرائم موجب حد (به استثنای حد قذف و حد محاربه ) ، با اقرار ثابت شده باشد در صورت توبه پس از اثبات جرم ، دادگاه می تواند عفو مجرم را به وسیله رئیس قوه قضاییه از مقام رهبری درخواست نماید. توجه به این نکته لازم است که قضات محاکم عموماً مجتهد نیستند بلکه قاضی مأذونند و صرفاً به موارد مصرح در قانون نسبت به مسقط بودن توبه اکتفا می‌کنند ـ چون توبه از معاذیر قانونی معافیت از مجازات است و معاذیر قانونی نیاز به نص قانون دارند و در قانون به غیر از جرایم مستوجب حد (به استثنای حد قذف و تبصرة مادة 512 و مادة 521 در بحث جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور) در موارد دیگر از توبه به عنوان مسقط بحث نشده است لذا امکان اجرای عفو در این موارد (حدقذف و محاربه ) نیست. قانون جدید مجازات اسلامی ، به این استنباط ، صراحت و عینیت بخشیده و در ماده 113 مقرر می دارد: «در جرایم موجب حد به استثنای قذف و محاربه، هر گاه متهم قبل از اثبات جرم توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد از او ساقط می‌شود. همچنین اگر جرایم فوق با اقرار ثابت شده باشد، در صورت توبه مرتکب پس از اثبات جرم، دادگاه می‌تواند عفو مجرم را به‌وسیله رییس قوه قضاییه از مقام رهبری درخواست کند. تبصره: توبه محارب قبل از دستگیری موجب سقوط حد خواهد بود». .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه