نماز برای یاد خدا بودن و دوری از غفلت و پاکیزگی و طهارت جسم و روح انسان ها قرار داده شده است و برای آنکه حالت ذکر و یاد دایمی باشد در اوقات مختلف شبانه روز واجب گردیده است؛ قبل از طلوع خورشید نماز صبح، وسط روز نماز ظهر و عصرو شب هنگام نماز مغرب و عشا خوانده می شود تا بندگان با این نمازها در اوقات مختلف همانند کسیکه در شبانه روز چندین بار جسم خود را در چشمه زلال شستشو می دهد و دائماً آن را پاکیزه نگه می دارد، روح و روان خود را با مبداء اعلی ارتباط دهند و از او نیرو بگیرند.گفتنی است که تجربه نشان داده است که اگر مسائل تربیتی، تحت انضباط و شرایط معین قرار نگیرند، عده ای آنها را به دست فراموشی می سپارند و اساس آن به طور کلی متزلزل می گردد.اینگونه مسائل ، حتماً باید در اوقات معین و تحت انضباط دقیق قرار گیرد تا هیچ کس عذر و بهانه ای برای ترک آن نداشته باشد؛ بخصوص اینکه انجام دادن این عبادت در وقت معین مخصوصاً اگر به صورت دسته جمعی جماعت باشد دارای شکوه و تاثیر و عظمت خاصی خواهد بود که قابل انکار نیست و در حقیقت این وقت شناسی یک کلاس بزرگ انسان سازی را تشکیل می دهد.گفتنی است اختلاف تعداد رکعات نماز و هم چنین تعیین اوقات و سایر جزئیات عبادات - علاوه بر اسرار و رموزى که در آنها نهفته و ما از آنها اطلاعى نداریم - روحیه تسلیم در برابر خدا و دستورات پیامبر را در ما تقویت و استوار مى کند.رکعات نماز که بیشتر ناظر بر بعد عبادی و معنوی و رابطه بین اعمال انسان و هدایت اخروی است عقل کنونی بشر فی حدنفسه ابزاری برای دریافت حکم ارتباط دورکعتی بودن نماز صبح و آثار آن نسبت به بقیه نماز ها ندارد.در این موارد چاره ای جز تعبد یا قبول حکمت های تعلیم شده توسط ائمه معصومین علیهم السلام نیست. البته در مورد سر رکعات نماز اسراری در برخی روایات بیان شده است که می توانید برای مشاهده ان به کتاب شریف علل الشرایع مراجعه کنید. از بعضى روایات چنین استفاده مى شود که نماز در ابتدا دو رکعتى بوده است؛ چنان که فضیل گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که مى فرمود: «خداوند نمازها را دو رکعتى قرار داد، سپس رسول خدا(ص) هفت رکعت به آنها افزود»، (وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 31 ، ح 2 و ص 34 ، ح 12 و ص 35 ، ح 14 و ص 636 ، ح 19 و ص 638 ، ح 22) ولى سرّ این که چرا پیامبر(ص) این هفت رکعت را افزودند، بر ما درست معلوم نیست. فضل بن شاذان نیز از امام رضا(ع) روایت نموده که آن حضرت فرمود: «نمازى را که خداوند بر امّت واجب کرد، دو رکعتى بود، ولى رسول خدا(ص) چون مى دانست که مردم این دو رکعت را آن گونه که شایسته است انجام نخواهند داد و حق آن را ادا نخواهند کرد به نمازهاى ظهر، عصر و عشاء دو رکعت و به نماز مغرب یک رکعت افزود تا نقص و کمبودى را که در مورد اداى اصل نماز از طرف نمازگزاران پدید مى آید جبران شود»، (همان ، ج 3 ، ص 38 ، ح 22) و روى همین حساب نیز نمازهاى چهار رکعتى در سفر دو رکعت خوانده مى شود؛ چون اصل نماز همیشه و در همه حال محفوظ است و کم و زیاد نمى شود. سعید بن مسیّب گوید: از امام سجاد(ع) پرسیدم: از چه هنگامى نمازها به این صورتى که امروز هست واجب شد؟ حضرت فرمود: «از هنگامى که اسلام قدرت یافت و جهاد بر مسلمین واجب گشت، رسول خدا(ص) هفت رکعت به نمازها افزود. از این روایت استفاده مى شود که، افزایش هفت رکعت به نمازها، هم زمان با اوج و گسترش اسلام، براى بالا بردن روحیه ایمان و عبودیت در مسلمانان، لازم و ضرورى بود و از روایت دیگرى نیز استفاده مى شود که نمازهاى یومیه هر کدام مناسب اوقات خاص خود تعیین شده اند بدین صورت که: صبحگاهان وقتى که انسان از خواب برمى خیزد، روى مصالحى از جمله این که انسان هنوز با مسائل دنیا و زندگى درگیر نشده، نماز دو رکعتى خوانده مى شود و در وسط روز به جهت اشتغال به امور مادى و زندگى نیاز بیشترى براى راز و نیاز و عبادت وجود دارد؛ بلکه انسان از یاد خدا غافل نشود و او را فراموش نکند. بنا براین، بر نماز صبح به دودلیل چیزی افزوده نشد.الف. زیرا اشتغال در وقت این نماز بیشتر از اوقات دیگر بوده و دنبال نیازمندیها رفتن وسیع تر نسبت به ازمنه دیگر مى باشد.ب. جهت دیگر آن که قلوب و دلها در وقت نماز صبح از فکر و اندیشه خالى تر است نسبت به اوقات دیگر. [1]پی نوشت[1] .برای مطالعه مراجعه کنید به : علل الشرائع-ترجمه ذهنى تهرانى، ج 2، ص: 69