{Qوَ قَالَ مُوسى رَبَّنَا إِنَّك ءَاتَيْت فِرْعَوْنَ وَ مَلاَهُ زِينَةً وَ أَمْوَلاً فى الحَْيَوةِ الدُّنْيَا رَبَّنَا لِيُضِلُّوا عَن سبِيلِك رَبَّنَا اطمِس عَلى أَمْوَلِهِمْ وَ اشدُدْ عَلى قُلُوبِهِمْ فَلا يُؤْمِنُوا حَتى يَرَوُا الْعَذَاب الاَلِيمَQ} (يونس / 88) چرا پيامبر خدا دعا مي کند مردم ايمان نياورند؟و اگر مي داند که ايمان نمي آورند، چرا دعا مي کند؟

خداوند در آيه 88 سوره يونس مي فرمايد: «موسي عرض کرد: بارالها توبه فرعون و فرعونيان در حيات دنيا ملک واموال و زيورهاي بسيار بخشيدي که پروردگارا بدين وسيله بندگان را از راه تو گمراه کنند، بار خدايا، اموال آنها را نابود گردان و دل هايشان را سخت بر بند که ايمان نياورند تا هنگامي که عذاب درد ناک را مشاهده کنند». آنچه از اين آيه فهميده مي شود آن است که موسي ـ عليه السلام ـ قوم خود را نفرين کرده و زماني اين کار را نمود، که از ايمان آوردن قومش مأيوس شده بود. «اينکه درخواست کرد و اشدد علي قلوبهم منظور از شدّ (گره زدن و بستن) معنايي در مقابل حلّ (گشودن و باز کردن) است و معناي گره زدن بر دل ها اين است که خدايا دل هايشان را قساوت بده و آن چنان دل هايشان را ببند که به هيچ وجه راهي براي هدايت در آن نماند و گنجايش پذيرفتن حق را نداشته باشد و تا ابد ايمان نياورند تا آنکه عذاب اليم را ببينند. و بنابراين، شدّ بر دل ها همان طبع کردن دل هاست که در قرآن بسيار آمده است و براي کلام موسي دو معناي ديگر کرده اند که معاني بعيدي است. يکي اينکه گفته اند: منظورش از شدّ بر قلوب پاي بند کردن دل هايشان نسبت به اقامت در مصر است به طوري که به هيچ وجه از اقامت در آن منصرف نگردند تا بعد از طمس اموال بيشتر رنج ببرند، جاي خالي آن اموال را ببينند. و پيوسته تأسف بخورند دوم اينکه گفته اند: منظور از شدّ بر دل ها، کنايه از ميراندن و هلاک کردن است. پس بنابراين تفسيري که ما براي کلمات آيه کرديم معناي آيه چنين مي شود: موسي ـ بعد از آنکه از ايمان آوردن فرعون و درباريانشان مأيوس شد و به طوري که از سياق گفتارش در نفرين استفاده مي شود يقين کرد که جز بر ضلالت خود و اضلال ديگران ادامه نمي دهد ـ عرضه داشت: پروردگارا تو فرعون و هوادارانش را در برابر کفر و طغيانشان کيفر بدي دادي و آن کيفر اين است که به آنان زينت و اموالي در زندگي دنيا دادي. پروردگارا و اين اراده تو بود که آنان با اين زينت و اموال مغرور گشته پيروان خود را از راه تو منحرف سازند و اراده تو باطل شدني نيست و غرضت هرگز لغو نمي باشد. پروردگارا به همين اراده ات و خشمي که بر آنان گرفته اي ادامه بده و اموالشان را از مجراي نعمت بودن به مجراي نقمت و عذاب تغيير ده و دل هايشان را مسدود کن تا در نتيجه ايمان نياورند و به کفر خود ادامه بدهند (و البته ادامه خواهند داد نيز ضلالتشان ابدي شده) تا برسند به موقفي که در آن موقف ديگر ايمان سودي به حالشان ندارد و آن زماني است که عذاب الهي را ببينند. و اين نفرين از موسي ع عليه فرعون و درباريانش همان طور که گفتيم بعد از آن بود که به طور کامل از ايمان آوردن آنها مأيوس شد و يقين کرد که از زنده بودنشان انتظاري جز گمراهي و گمراه کردن وجود ندارد نظير دعايي که نوح ع عليه قومش کرد و بنا به نقل قرآن فرمود: «خدايا از کافران هيچ يک را در روي زمين باقي نگذار همانا اگر ايشان را واگذاري بندگانت را گمراه مي کنند. و حاشا بر ساحت مقدس انبياء که سخني بگويند که منشأش صرف حدس و گمان باشد آن هم در موقعي که با رب العالمين سخن مي گويند. «بنابراين منظور از نفرين موسي آن است که خداوندا اگر من از تو درباره فرعون و فرعونيان چنين مي خواهم نه به خاطر روح انتقام جويي و کينه توزي است، بلکه بخاطر اين است که آنها ديگر هيچ گونه آمادگي براي ايمان ندارند (و در واقع ايمان نمي آورند) زيرا نه تنها خود گمراهند بلکه باعث گمراهي ديگران نيز مي شوند». در تفسير مجمع البيان در بيان معناي اين آيه آمده است: «پروردگارا اينان را به همين حال گمراهي نگاه دار که در همين گمراهي بمانند، و اين را بدان جهت گفت که از طريق وحي مي دانست که آنها ايمان نخواهند آورد. و فايده اين نفرين همان اظهار بيزاري از آنان مي باشد چنانچه شيطان را لعن مي کنند و شاهد اين قول همان نفريني است که دنبالش فرموده که گويد: ربنا اطمس علي اموالهم: خدايا اموالشان را ببر». بنابراين از اين توضيحات مي فهميم که نفريني که موسي در حق فرعونيان فرمود پس از آن بود که از ايمان آوردن آنها مأيوس گرديد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه