بنده 27 سال سن ، متأهل و فرزندي3 ساله دارم مدّتي است كه در حال دوري از گناهان و انجام مشارطه مراقبه و محاسبه مي باشم امّا يك سري از خصوصيات اخلاقي ام چون پرگويي وبعضا بدگويي ام مرا به عذاب وجدان شديدي دچارمي كند به طوري كه از راهي كه انتخاب كرده ام مأيوس مي شوم چرا كه به دنبال هركوتاهي كه انجام مي دهم سعادت بسياري از عبادات را از دست مي دهم لطفا راهنمايي ام كنيد چگونه اين ويژگي هاي منفي را برطرف كرده و خصوصيات بهتر راجايگزين نمايم؟

از اين که در سنين جواني در حال دوري از گناه و محاسبه اعمال هستيد خرسنديم و اميدواريم که در اين مسير موفق باشيد. توجه به اين مطلب که گفتار انسان از جمله اعمال وي شمرده مي شود، مي تواند در حل اين مشکل (يعني پرگويي و بدگويي) براي شما بسيار راهگشا باشد. يعني انسان جدا از توجه به افعال اعضاء و جوارح خود، برنامه اي دقيق براي محاسبه گفتار خود تنظيم نمايد. بعضي از اساتيد اخلاق براي زبان، بيش از هفتاد گناه ذکر کرده اند که توجه انسان به اين مطلب، انسان را به کم گويي و دقت در بيان سخنانش سوق مي دهد. امام علي ـ عليه السلام ـ در اين باره مي فرمايند: کسي که زياد سخن بگويد زياد هم اشتباه مي کند و کسي که بسيار اشتباه کند شرم و حياي او کم مي شود و آنکه شرم و حياي او اندک شود، پرهيزگاري او ناچيز خواهد بود و کسي که پرهيزگاري او اندک باشد، دلش مرده و در آتش جهنم سقوط خواهد کرد. قبل از بررسي کامل سوال شما ذکر نکاتي ضروري است: الف) تغيير رفتار در انسان به صورت تدريجي صورت مي پذيرد، پس هيچ گاه انتظار نداشته باشيد که يک روزه بر مشکلي که ذکر کرده ايد غلبه کنيد، بلکه براي اصلاح يک رفتار ناپسند، بايد ماه ها و حتي سال ها تلاش کرد، پس از يک يا چند بار شکست، نااميد نشويد و پس از شکست دوباره عزم خود را جمع کنيد تا بر مشکل خود غلبه کنيد. ب) يکي از تفاوت هاي انسان با حيوان، نيروي اراده مي باشد. انسان با نيروي اراده خود مي تواند گره هاي بسته را باز کند. پس اگر مي خواهيد بر مشکل خود غلبه کنيد بايد با اتکاء بر نيروي اراده خود وارد ميدان شويد و بدانيد که هيچ کاري نشد ندارد و نمي توانم و نمي شود در قاموس انسان راه ندارد. ج) براي اين که بتوانيد بر مشکلتان به صورت اصولي غلبه کنيد، لازم است عوامل آن را به صورت کامل شناسايي کنيد و اين گونه عوامل را از بين ببريد. در راستاي برنامه محاسبه اعمال که براي خود تنظيم نموده ايد راهکارهاي زير بهتر مي تواند شما را به مقصود برساند: 1. توجه به اين که مهم ترين گوهر زندگي انسان وقت مي باشد و پرگويي و بدگويي با فرض اين که گناه نباشد موجب تضييع عمر انسان شده و ارزشمند ترين منابع زندگي انسان را به آساني در بوته نيستي قرار مي دهد. 2. دو چيز به عنوان تيرگي عقل شمرده شده است: اوّل، گفتن به وقت خاموشي و دوم، خاموشي به وقت گفتن در زمان هايي که احساس مي کنيد مقصود و منظور خود را مثلا در يک جمله مي توانيد بيان کنيد از گفتن جمله دوم بپرهيزيد. 3. بعضي از اوقات منشأ پرگويي و هرزه گوئي حرص و طمع در شناخت امور بي ثمر است که نه دردي از دنياي انسان را دوا مي کند و نه سودي به حال آخرت انسان دارد. در چنين مواقعي از حرص و طمع در اين خصوص پرهيز کرده و سکوت اختيار کنيد. 4. گاهي از اوقات انسان براي بذله گويي و خوش مشربي اقدام به پرگويي يا بدگويي مي کند تا مردم به مصاحبت و همراهي با او علاقمند شوند و به او رو کنند. چنين حالتي نيز در دراز مدت نتيجه معکوس داده و انسان را از مقصود خود دور مي کند. 5. پرگويي و بدگويي جدا از اثرات فردي و اجتماعي نامطلوب، موجبات دوري از اهل بيت علیهم السلام را براي انسان فراهم مي کند. رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در اين باره مي فرمايند: دشمن ترين شما نزد ما و دور ترين شما از ما در آخرت، پرگويان استهزاء کننده متکبرند. 6. بعضي از بدگويي ها ناشي از قساوت قلب و بيماري بدن است. در برخي از خطبات قدسي ـ آن گونه که در کتاب جواهر السنيه نقل شده ـ آمده است: اگر در دلت قساوت و در بدنت بيماري و در دارائيت کمبود و در روزيت محروميت يافتي بدان که آنچه را مربوط به تو نبوده بر زبان رانده اي. 7. يکي از راه هاي درمان پرگويي و بدگويي توجه به صمت و کم حرفي است. «صمت» يکي از ويژگي هاي اخلاقي است که عرفا و اساتيد اخلاق براي تعالي روح توجه بسياري به آن داشته اند. از نيکویي اسلام مرد اين است که چيزهاي بي فايده را ترک مي کند. سکوت در مضامين ديني، موجب نجات دانسته شده و پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: «خوشا آن که زيادي زبانش را نگاه دارد و زيادي مالش را انفاق کند». 8. يادآوري مرگ و اين که در مورد هر کلمه اي که انسان مي گويد مسئول است مي تواند به عنوان عاملي بازدارنده در سخنان اضافي در انسان باشد و توجه به اين که نفَس هاي انسان، سرمايه کسب سعادت است و زبان آدمي به دنبال تباه ساختن اين سرمايه عالي است. 9. در هر روز، 5 نوبت به هنگام حرف زدن در مسائل غير ضروري ابتدا با خود فکر کنيد که چه مطالبي را مي خواهيد به زبان بياوريد. سپس به سرعت از خود بپرسيد: چه هدفي از اين حرف ها دارم؟ چه مقدار از آن ها هدف مرا تأمين مي کند؟ چه مقدار آن واقعا زايد است؟ سپس تصميم جدي بگيريد که مقدار زايد را حذف و صرفا به مقدار لازم اکتفا کنيد. 10. ليستي از مضرات پرحرفي را بنويسيد و هر روز آن را مرور کنيد و چند نکته ديگر به آن اضافه کنيد. 11. ليستي از گناهان زبان تهيه کرده و روز به روز آن را مطالعه کنيد و تلاش کنيد آن را تکميل کنيد. 12. سعي کنيد بيشتر شنونده باشيد تا گوينده و از زمان کوتاه شروع و روز به روز به مقدار آن بيافزایيد. حتي الامکان در مورد هر کاري نظر ندهيد، بگذاريد بيشتر ديگران نظر دهند. 13. هر بار که نتوانستيد جلوي پرحرفي خود را بگيريد به گونه اي خود را جريمه و يا تنبيه کنيد ميزان تنبيه بايد متناسب با خطا باشد مانند اين که براي هر خطا يک صدقه يا يک روز روزه قرار دهيد. 14. توجه جدي به خطرات زبان: براي پرهيز از خطرات هر موجود خطرناک قبل از هر چيز توجه کامل به خطرات آن لازم است. در مورد زبان نيز که اوج سعادت و شقاوت انسان چه بسا به يک کلمه خارج شده از آن بستگي دارد اين حساسيت دو صد چندان مي شود پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در اين خصوص مي فرمايند: هنگامي که فرزندان آدم وارد بر صبح مي شوند تمام اعضاي بدن به زبان هشدار مي دهند و مي گويند: تقواي الهي را در مورد ما رعايت کن، چرا که اگر تو به راه راست بروي ما نيز به راه راست مي رويم و اگر تو به راه کج بروي، ما نيز به راه کج مي رويم. 15. سعي کنيد از افراد متين و کم حرف، الگوگيري کنيد. 16. در مراسم مذهبي و جلسات سخنراني حضوري فعال داشته باشيد. تعدادي از روايات در مذمت پرگويي و بدگويي: امام صادق ـ عليه السلام ـ در جمع تعدادي از شيعيان، خوش زباني و حفظ زبان را موجب زينت شيعيان براي امامشان دانسته و فرمودند: «زبان خود را از زياده گويي و بدگويي بازش داريد». از جمله حقوق واجب هر مؤمن بر مؤمن ديگر، اين است که بدگويي او را حرام بداند. رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: «از بدگويي ديگران بر حذر باشيد که سبب بيماري شما مي گردد». سه چيز است که خدا دشمن مي دارد: پرگويي، پرخوري، پرخوابي. امام علي ـ عليه السلام ـ چه بسا مي توان از پرگويي به عنوان يکي از لشکريان ناداني و از سکوت به عنوان يکي از لشکريان خرد نام برد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه