از مفاهیم مطرح شده در آثار وین دایر مفهوم «وحدت وجود» است. وی در توضیح وحدت وجود می گوید:

از مفاهیم مطرح شده در آثار وین دایر مفهوم «وحدت وجود» است. وی در توضیح وحدت وجود می گوید: پلک های چشم ما با وجود ساختار کوچک خود، با تمام بدن هماهنگ عمل می کند و تمام اجزای بدن، ضمن این که خود از نیروی حیات سرشارند، با تمامیّت آدمی که «من» باشد هماهنگ عمل می-کنند. یافته های علمی دانشمندان با میکروسکوپ الکترونی، بر وجود حیات در تمام اجزای موجودات (نه فقط انسان) حکایت دارد؛ ضمن استقلال حیات اجزا، هماهنگی و همسویی با کل نیز آشکار است. تک‌تک انسان ها با هم‌دیگر «پیکرة کامل انسانیّت » را تشکیل می دهند. انسان ها «من» هایی هستند که در قالبی متحدالشکل به نام «ما» به حیات خود ادامه می دهند؛ پس باید حقیقتی انکارناپذیر به نام «اصل وحدت وجود» را پذیرفت که در جهان لایتناهی بر سراسر هستی حکومت می کند.1 تمام اجزای عالم، ضمن این‌که در کار انفرادی خود از نقص و خطا عاری هستند، در همان زمان با ذرات دیگر و با کلّ کائنات هماهنگ و همنوایند و به فواصل زمانی احتیاجی ندارند2. پرواز دسته جمعی پرندگان در هوا و پیچ و تاب خوردن آن ها به گونه ای که انگار به هم متّصلند و از یک جا فرمان می گیرند، شواهدی روشن بر وحدت وجود است. کسانی که بینش قرآنی دارند نیک می دانند که در تفسیر وین دایر از وحدت وجود، نه مفهوم وحدت، خوب تعریف شده و نه موضوع وجود به‌شایستگی تصویر شده است. نظر او در باب وحدت، بیانی جدید3 از نظم در جهان هستی است که درک شکل ساده تر آن یعنی انسجام و انتظام در اجزای عالم، برای انسان های عادی هم آسان است. آن چه وین دایر وحدت وجود نامیده، بیان متکلمین و فلاسفه بر اثبات وجود خداست که از آن به برهان نظم یاد شده است. وحدت قبل از هر چیز، محور لازم دارد. در تفسیر وین دایر از وحدت، هیچ اثری از محوریّت خدا نیست و گفتۀ او با خدامحوری پیوند برقرار نمی کند. آن چه برهان نظم در صدد اثبات آن است، اثبات خالق است، نه اثبات وحدتِ خالق. آن چه در کلام دایر پذیرفتنی است، پذیرش خالق کائنات است و از گفتۀ او «وحدت خالق» هم برنمی آید، چه رسد به «وحدت وجود». بنابراین در کلام وین دایر، یافته ای تجربی، نامی دینی به خود گرفته و بدون آن که اندکی به تفسیر دینی نزدیک شده باشد در پی معنوی جلوه دادن این تفسیر است. ................ 1. عرفان، ص 138. 2. همان، ص 360. 3. جدید به این معنی که مثال های وی به تازگی در علوم تجربی مطرح شده و مصادیقی است که تازه کشف شده است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه