پاسخ به پرسش شما در دو بخش بیان شده که در بخش اول به توضیحی در مورد پیامبران اولوا العزم و در بخش دوم به نقل چند روایت در این باره جلب می نماییم : ۱- فاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ ما یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلاَّ ساعَةً مِنْ نَهارٍ بَلاغٌ فَهَلْ یُهْلَکُ إِلاَّ الْقَوْمُ الْفاسِقُونَ (احقاف- ۳۵)بنا بر این صبر کن آن گونه که پیامبران اولو العزم شکیبایى کردند و براى (عذاب) آنها شتاب مکن، هنگامى که وعده هایى را که به آنها داده شد مى بینند احساس مى کنند که گویى فقط ساعتى از یک روز در دنیا توقف داشتند، این ابلا

پاسخ به پرسش شما در دو بخش بیان شده که در بخش اول به توضیحی در مورد پیامبران اولوا العزم و در بخش دوم به نقل چند روایت در این باره جلب می نماییم : 1- فاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ ما یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلاَّ ساعَةً مِنْ نَهارٍ بَلاغٌ فَهَلْ یُهْلَکُ إِلاَّ الْقَوْمُ الْفاسِقُونَ (احقاف- 35)بنا بر این صبر کن آن گونه که پیامبران اولو العزم شکیبایى کردند و براى (عذاب) آنها شتاب مکن، هنگامى که وعده هایى را که به آنها داده شد مى بینند احساس مى کنند که گویى فقط ساعتى از یک روز در دنیا توقف داشتند، این ابلاغى است براى همگان، آیا جز قوم فاسق هلاک مى شوند ؟در این که منظور از پیامبران اولوا العزم چه کسانى هستند در میان مفسران گفتگو بسیار است، و پیش از آنکه در این باره تحقیق کنیم باید معنى عزمرا بررسى کرد، زیرا اولوا العزم به معناى صاحبان عزم است.عزم به معناى اراده محکم و استوار است، راغب در مفردات مى گوید: عزم به معنى تصمیم گرفتن بر انجام کارى است (عقد القلب على امضاء الامر).در قرآن مجید گاهى عزم در مورد صبر به کار رفته، مانند وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِنَّ ذلِکَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ: کسى که صبر کند و عفو نماید این از عزم امور است (شورى 43).و گاه به معنى وفاى به عهد مانند: وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلى آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً: ما به آدم از قبل عهد کردیم، اما او فراموش کرد و بر سر عهد خود نایستاد (طه- 115).ولى با توجه به این که پیامبران صاحب شریعت جدید و آئین تازه با مشکلات و گرفتارى هاى بیشترى روبرو بودند، و براى مقابله با آن عزم و اراده محکم ترى لازم داشتند به این دسته از پیامبران، اولوا العزم اطلاق شده است، و آیه مورد بحث نیز ظاهرا اشاره به همین معنا است.در ضمن اشاره اى است به این که پیغمبر اسلام ص نیز از همان پیامبران است، زیرا مى گوید تو هم شکیبایى کن آن گونه که پیامبران اولوا العزم شکیبایى کردند.و اگر بعضى عزم و عزیمت را به معنى حکم و شریعت تفسیر کرده اند به همین مناسبت است، و گرنه عزم در لغت به معنى شریعت نیامده است.به هر حال طبق این معنى من در من الرسل تبعیضیه است، و اشاره به گروه خاصى از پیامبران بزرگ است که صاحب شریعت بوده اند، همانها که در آیه 7 سوره احزاب نیز به آنان اشاره شده: وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِیِّینَ مِیثاقَهُمْ و مِنْکَ وَ مِنْ نُوحٍ وَ إِبْراهِیمَ وَ مُوسى وَ عِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ وَ أَخَذْنا مِنْهُمْ مِیثاقاً غَلِیظاً: به خاطر بیاور هنگامى را که از پیامبران پیمان گرفتیم، و از تو و از نوح و ابراهیم و موسى و عیسى بن مریم، از همه آنها پیمان محکمى گرفتیم (احزاب- 7).در اینجا بعد از ذکر همه انبیاء به صورت جمع، به این پنج پیامبر بزرگ اشاره مى کند، و این دلیل بر ویژگى آنها است.در آیه 13 سوره شورى نیز از آنها سخن مى گوید: شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسى وَ عِیسى :آئینى براى شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو وحى فرستادیم و بر ابراهیم و موسى و عیسى سفارش نمودیم.2- روایات فراوانى در منابع شیعه و اهل سنت نیز در این زمینه نقل شده است که پیامبران اولوا العزم همین پنج تن بودند، چنان که در حدیثى از امام باقر و امام صادق ع آمده است:منهم خمسة: اولهم نوح، ثم ابراهیم، ثم موسى، ثم عیسى، ثم محمد (ص) .در حدیث دیگرى از امام على بن الحسین آمده است:منهم خمسة اولوا العزم من المرسلین: نوح و ابراهیم و موسى و عیسى و محمد (ص)،و هنگامى که راوى سؤال مى کند: لم سموا اولوا العزم: چرا آنها اولوا العزم نامیده شدند؟امام در پاسخ مى فرماید:لانهم بعثوا الى شرقها و غربها، و جنها و انسها:زیرا آنها مبعوث به شرق و غرب و جن و انس شدند .و باز در حدیثى از امام صادق ع آمده:سادة النبیین و المرسلین خمسة و هم اولوا العزم من الرسل و علیهم دارة الرحى نوح و ابراهیم و موسى و عیسى و محمد (ص).بزرگ پیامبران و رسولان پنج نفرند، و آنها پیامبران اولوا العزم هستند و آسیاى نبوت و رسالت بر محور وجود آنها دور مى زند، آنها نوح و ابراهیم و موسى و عیسى و محمد ص بودند «1».در تفسیر در المنثور از ابن عباس نیز همین معنى نقل شده که پیامبران اولوا العزم همین پنج نفرند .ولى بعضى از مفسران اولوا العزم را اشاره به پیامبرانى مى دانند که مامور به پیکار با دشمنان شدند.بعضى عدد آنها را 313 نفر دانسته «3» و بعضى همه پیامبران را اولوا العزم (صاحبان اراده قوى) مى دانند و مطابق این قول من در من الرسل بیانیه است نه تبعیضیه.ولى تفسیر اول از همه صحیح تر است و روایات اسلامى آن را تایید مى کند.تفسیر نمونه، ج 21، ص: 378 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100111270) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه