ابن مقفع چه کسی بود و آیا تمام مطالبی که در مورد او گفته می‌شود صحیح است؟

عبدالله بن داذبه‏[1](داذویه[2])، (داذ جِشْنِش‏[3]) بن مبارک[4] معروف به ابن مقفع[5](المُقَفَّع) یکی از افراد مشهور ایرانی در قرن دوم است. در مورد زندگی او سخنان فراوانی گفته شده است؛ لذا نمی‌توان هر آنچه را که به او نسبت داده‌اند پذیرفت.نام اصلی ابن مقفع «روزبه» و کنیه‌ی او «ابو عمرو» بود؛ اما بعد از اسلام آوردن، نام او به «عبدالله» و کنیه‌اش به «ابو محمد» تغییر یافت.[6]پدر وی، داذبه از اشراف و بزرگان فارس‌ بود.[7] بعد از آن‌که حجاج بن یوسف،[8] و یا خالد بن‌ عبدالله‌ قسری‌[9] به حکومت عراق رسید، داذبه مأمور خراج فارس شد، اما وی در این کار دچار اشتباه و لغزش شد و حجاج یا یوسف بن عمر ثقفی[10] آن قدر او را شکنجه دادند که دستش ناقص شد؛ لذا وی به «مقفّع» معروف شد.[11]ابن مقفع در منطقه‌ی حوز از توابع «کور» فارس‌ به دنیا آمد،[12] اما بعد از مدتی ساکن بصره شد.[13] پدرش در‌ تربیت وی تلاش زیادی نمود و ادیبان را نزد وی می‌آورد و یا او را به‌ مجالس‌ آنها می‌برد. وی توانست‌ «ابوالغول اعرابی»‌ و «ابوالخاموس»‌ که‌ از فصیحان‌ عرب‌ بودند را مأمور به‌ آموزش‌ ابن مقفع نماید.[14] در نتیجه این تلاش‌ها بود که ابن مقفع توجه زیادی به لغت و فصاحت پیدا کرد.[15]توصیف ابن مقفع در کلام دیگرانبرخی در توصیف وی گفته‌اند که «علم‌ او بیش‌ از عقل‌ او است‌».[16] و یا «وی دارای علم فراوان و عقل ناتوانی است».[17] وی سخنوری توانا بود و عبارت فصیحی داشت.[18]مناصب حکومتی ابن مقفعابن مقفع توانست خود را وارد دستگاه حکومت کند و در کارهای آنها نقش ایفا نماید. وی ابتدا کاتب داود بن عمر بن هبیره بود.[19] سپس به‌ خدمت‌ خاندان‌ آل‌ علی‌ بن‌ عبدالله‌ درآمد و مسئولیت کتابت این خاندان را پذیرفت. از میان‌ این خاندان‌، تمایل وی به‌ سمت عیسی‌ بن‌ علی‌ بیشتر بود.[20]دین ابن مقفعدر مورد دین ابن مقفع اختلاف وجود دارد. برخی وی را از دایره اسلام خارج نموده و او را «زندیق» و «ملحد»[21] می‌دانستند،[22] به گونه‌ای که هر کتابی در مورد زندقه نوشته می‌شد، گمان می‌کردند که اصل آن‌ از سوی ابن مقفع باشد.[23] برخی نیز وی را دهری می‌دانند.[24] اما به هر حال،‌ گزارش شده است که وی به دست عیسی بن علی اسلام آورد.[25]ابن مقفع، امام صادق‌(ع) را برترین مردم زمانه‌اش می‌دانست. روزی ابن ابى العوجاء و عبدالله بن مقفّع به همراه عده‌ای دیگر در مسجدالحرام نشسته بودند. ابن مقفّع بعد از اشاره به مردمی که در حال طواف بودند، گفت در میان این مردم کسى نیست که نام آدمى را شایسته او بدانم، مگر امام صادق(ع) که در مسجد نشسته بود.[26]آثار ابن مقفعکتاب خدینامه فی السیرکتاب آیین نامهکتاب کلیلة ودمنة[27] (این کتاب به زبان فارسی بود و ابن مقفع آن‌را به زبان عربی ترجمه نمود).[28]کتاب مزدککتاب التاج فی سیرة أنوشروانکتاب الآداب الکبیرکتاب الیتیمه فی الرسائل.[29]کتاب الرسائل البدیعة[30]و ...سال وفاتدر مورد چگونگی کشته شدن او اختلافات زیادی وجود دارد.[31] برخی علت قتل او را اختلاف با سفیان بن معاویه مهلبی‏ می‌دانند،[32] اما شاید بتوان متهم شدن او به زندقه و کفر را یکی از دلایل قتل وی دانست.[33] ابن مقفع در یکی از سال‌های 142، 143، 144 و یا 145 کشته شد.[34] .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه