با چه شرایطی امر به معروف و نهی از منکر واجب است، و در صورت عدم توانایی بر امر به معروف چه باید کرد؟

امر به معروف و نهي از منكر با تمام اهميت آن شرايط متعددي دارد كه فقهاي عظام در کتب فقهی و رساله های عملیه شان آورده اند که می توان به اهم آن شروط اشاره کرد و تفصیل آن را باید از رساله های عملیه و کتبی که در این زمینه نگارش یافته جست: 1. آمر به معروف و ناهی از منکر علم و شناخت نسبت به معروف و منکر داشته باشد تا بتواند به معروف امر و از منکر نهی کند، و در فرض جهل نسبت به معروف و منکر چنین چیزی بر او لازم نیست. 2. آمر به معروف و ناهی از منکر احتمال تأثیر بدهد، و الا اگر در مجموعه ای احساس می کند که سخن او هیچ تأثیری ندارد در این فرض بر شخص واجب نیست که امر به معروف و نهی از منکر نماید. 3. بداند شخص عاصی بر عمل منکر و یا ترک معروف خویش بنای مداومت دارد، و الا اگر بداند یک بار اشتباهی از او سرزده اما بنای اصرار بر انجام آن ندارد در این صورت لازم نیست که او را امر به معروف و نهی از منکر نماید. 4. در امر و نهي مفسده اي نباشد، پس اگر بداند يا گمان كند كه اگر امر يا نهي كند، ضرر جاني يا عِرضي و آبرويي يا مالي قابل توجهي به او مي رسد واجب نيست، امر به معروف و نهي از منکر کند بلكه اگر احتمال صحيح بدهد كه از آن، ترس ضررهاي مذكور را پيدا كند واجب نيست، بلكه اگر بترسد كه ضرري متوجه متعلقان (خانواده ها و دوستان) او مي شود، واجب نيست، بلكه اگر با احتمال وقوع ضرر جاني يا عرضي و آبرويي يا مالي موجب حرج بر بعضي مؤمنين مي شود، واجب نمي شود؛ بلكه در بسياري از موارد حرام است. امر به معروف و نهي از منكر، با حفظ شرايط و مراتب بايد انجام شود وگرنه ممكن است سبب ايجاد مشكلات فراوان گردد، و اگر انسان قادر به انجام امر به معروف نباشد و یا اثر نگذارد در این صورت انزجار قلبی و این که انسان در دل احساس ناراحتی کند کافی است. و این از نشانه های ایمان انسان مومن است. البته اين نكته قابل ذكر است كه بايد شرايط را درباره امر به معروف و نهي از منكر در نظر گرفت؛ اگر واقعاً زمينه براي نهي از منكر فراهم نبود، ترك آن هيچ محذوري ندارد، اما اگر كسي به دلايل شخصي و نفساني و بدون عذر شخصي نهي از منكر را ترك كند جايز نيست. پس اگر مورد در پرسش از مواردي است، كه واقعاً شخص زمينه عمل به وظيفه نهي از منكر برايش فراهم نيست و قلباً از كارهاي خلاف برخي مردم ناراحت است، در اين جا ترك نهي از منكر محذور شرعي براي او ندارد. اما نبايد از نظر دور داشت که نبايد بهانه جويي کرد در مسئله مهم امر به معروف و نهي از منکر مسامحه و کوتاهي کرد. يعني چه بسا در مواردي آدمي هيچ عذر و منع شرعي نداشته باشد و قادر بر اداي اين فريضه باشد لکن به جهت ضعف و ترس و تنبلي و ... اين مهم را ترک کند مسلم است که اين به وظيفه اش عمل نکرده و نشان از ضعف ايمان اوست گرچه درقلب ناراضي باشد اما بايد در جهت تقويت ايمان قلبي خويش بيشتر تلاش و کوشش کند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه