تقليد از مجتهد از چه زمانى شروع شده است؟، آيا در زمان پيامبرصلى الله عليه وآله و ائمه‏ عليهم السلام نيز مطرح بوده است؟

مراجعه به فقيه و اسلام شناس جهت آگاهى به احكام الهى و اطمينان نسبت به درستى اعمال، ريشه در تاريخ صدر اسلام و عصر ائمه ‏عليهم السلام دارد و طبق نظر برخى از بزرگان، دو آيه در اين زمينه نازل شده است؛ آنجا كه خداوند متعال مى ‏فرمايد: .هر چند «اهل ذكر» در روايات به امامان ‏عليهم السلام كه مصداق بارز و كامل آيه هستند تفسير شده؛ ولى شأن نزول و مورد، كليت آيه را تخصيص نمى ‏زند و محدود به آنان نمى ‏سازد و شامل هر اهل خبره‏اى مى ‏گردد و فقيهان نيز از جمله آنها است.در جاى ديگر مى ‏فرمايد:ترديدى نيست كه «تفقّه»در اين آيه، مفهومى گسترده دارد و شامل معارف و احكام اسلام - اعم از اصول و فروع دين - مى ‏شود. از سوى ديگر مردم به پذيرش سخنان اين گروه - كه در حوزه دين تربيت و پرورش يافته ‏اند - دعوت شده ‏اند و اين همان رجوع به فقيه و اهل خبره است.رسول اكرم‏ صلى الله عليه وآله برخى از صحابه را براى تبليغ و تعليم احكام دين به سرزمين‏ه اى اطراف مى‏ فرستاد. مصعب بن عمير و معاذ بن جبل از نمونه‏ هاى بارز آن به شمار مى ‏آيند. آن حضرت مى‏ فرمود: »از افتا بدون علم خوددارى كنيد كه لعن فرشتگان را به دنبال خواهد داشت«. اين امر نشانگر آن است كه فتوا دادن از سوى مفتى و فقيه، و تقليد و پيروى كردن از طرف مردم، در عصر پيامبرصلى الله عليه وآله مطرح بوده است و رجوع به فقيه پس از رحلت آن حضرت نيز همانند گذشته، ادامه داشت تا آنكه در دوران امام باقر و امام صادق‏ عليهما السلام، فزونى گرفت. فقيهان بى‏ شمارى در مكتب آن دو بزرگوار، تربيت و پرورش يافتند و به منظور احيا و تعليم احكام، به شهرهاى مختلف كوچ كردند و بسيارى از مردم - كه شيفته و تشنه معارف و احكام الهى بودند و در نقاط دور دست زندگى مى‏ كردند و دستشان از اهل بيت كوتاه بود - به سراغ آنان مى‏ رفتند و مسائل خود را از ايشان مى پرسيدند و از علم بى‏كران ائمه ‏عليهم السلام سيراب مى‏ گشتند. اين همان »تقليد« است كه به نمونه‏ هايى از آن اشاره مى‏ كنيم:1. حضرت باقرعليه السلام به ابان بن تغلب مى‏فرمايد:2. شعيب عقرقوقى مى‏ گويد: به امام صادق‏ عليه السلام عرض كردم:حضرت در جواب فرمود: ؛ يعنى، شما مى‏ توانيد به ابوبصير مراجعه كنيد.اين امر به همين شكل در عصر امامان بعد نيز تا زمان غيبت صغراى حضرت مهدى(عج) ادامه يافت. به خصوص هرچه به زمان غيبت صغرى نزديك‏تر مى‏ شويم، ارجاع به وكلاى ائمه ‏عليهما السلام نمود بيشترى مى‏ يابد.3. حسن بن على بن يقطين مى‏ گويد: به امام رضاعليه السلام عرض كردم: ؛ .4. حضرت مهدى(عج) در توقيع شريف و معروف خود به اسحاق بن يعقوب به عنوان يك قاعده كلى، اين چنين مى‏ نگارد: ؛ .بر اساس اين توقيع و ديگر روايات، مسأله رجوع به فقيه در عصر غيبت كبرى، شكل ديگرى به خود گرفت و دو راه «اجتهاد» و «تقليد» مصطلح آغاز گشت و فقيهان و مجتهدان جامع شرايط، مسؤوليت افتا و پاسخ‏گويى را به عهده گرفتند و خلأ و مشكل عدم دسترسى به امام معصوم را با حضور خود در عرصه اجتماع پر كردند. اين امر تاكنون ادامه دارد و خواهد داشت؛ چنان كه شيخ طوسى مى‏ گويد: .منبع:سایت نهاد رهبري در دانشگاه ها .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه