من دوتا خصلت رفتاری خیلی بددارم یکی اینکه خیلی زیادغیبت میکنم و اطرافیانمم زمینه شوزیادایجادمیکنن و پر از ایرادن و عصبانیم میکنن شدید و هرچی میخوام جلوخودمو بگیرم اونقدر که ناراحتم ازرفتاراشون دیگه نمیتونم و برابقیه میگم و بینشم فوش زشت میدمدوم اینکه حرفای دیگرانو که میخوام بازگو کنم خیلی اغراق میکنم مثلا خیلی بدتر ازلحن اون شخص که گفت میام میگم و یا میزارم رو حرفا چه خوب چه بد

مطلب اول : غیبت«غیبت»؛ یعنى، عیب و نقطه ضعف هاى کسى را پشت سر او بازگو کنند، به طورى که اگر بشنود ناراحت شود و بدش بیاید (نمى خواهد آن عیوب و نقطه ضعف ها به گوش دیگران نرسد و آبرویش از بین برود). این از گناهان بزرگ است که در قرآن از آن به خوردن گوشت برادر مؤمن تعبیر شده است و در روایات هم تعبیرات شدید اللحنى نسبت به غیبت کننده آمده است.مطلب دوم : درمان غیبتبرای پرهیز از غیبت , باید راهکارهای زیر به دقت عمل شود: الف . شناخت ریشه های غیبت و مبارزه با آن ها ابتدا باید ریشه های غیبت را بشناسید, سپس با آن ها مبارزه کنید. امام صادق (ع ) می فرمایند که ریشه غیبت ده گونه می باشد که ما به تعدادی از آن ها اشاره می کنیم : 1. شفای غضب 2. همیاری با دیگران ; یعنی عده ای مشغول غیبت باشند و ما به هر دلیلی آنان را کمک می کنیم . 3. تهمت : این مورد حداقل می تواند دو معنا داشته باشد: یکم این که شخصی به ما تهمت زند و ما هم غیبت او را بکنیم ; مثلا بگوییم : »اگر فلانی این عیب و آن عیب را نداشت به ما تهمت نمی زد. دوم : این که ما می خواهیم به شخصی تهمت بزنیم , ولی اول با غیبت , جاده را صاف می کنیم ; مثلا می گوییم : »فلانی چنین حرف زشتی را زد. اصلا او آدم بد زبان و کینه توزی است. 4. سوء ظن 5. حسد6. سخریه (میزان الحکمه , ج 7, ص 348, روایت 15229) پس باید ابتدا غیبت را ریشه یابی کنید, سپس با شیوه های مناسب , ریشه غیبت را از بین ببرید. ب) تفکر در آیات و روایات مذمت غیبت باید هر روز این آیات و روایات را به قصد پندگیری مطالعه کنید. هرگز گذرا و بی تائمل نگذرید; این مطالعه کم و مستمر, به مرور زمان , مذمت غیبت را از اعتقاد به باور تبدیل می کند و وقتی باور آمد, جرائت بر غیبت یا از بین می رود و یا کم می گردد. ج ) تفکر در مرگ بنابر روایات , اندیشیدن به مرگ , برای تهذیب و خودسازی بسیار سودمند است . انسان مرگ اندیش , نه تنها از گناه دست می کشد, بلکه از تجملات و زواید دنیا نیز متنفر می شود. د) ترک زمینه غیبت گاهی دوستان خاص , حرف هایی خاص , مجلسی خاص یا... زمینه غیبت کردن یا شنیدن آن را فراهم می کنند. اگر نمی توانید از غیبت نهی کنید و یا با زیرکانه مسیر حرف ها را عوض کنید, باید چنین محیطهایی راترک کنید و گرنه غیبت کردن برایتان عادی می شود. ه ) مراقبه و محاسبه پیش از سخن گفتن بر آنچه می خواهید بگویید, دقت و تائمل کنید اگر غیبت است , ترک کنید. این مراقبه را باید تا وقتی انجام دهید که غیبت ترک شود. شبانگاه به محاسبه بپردازید. اگر غیبتی از شما صادر نشده است , خدا را شاکر باشید و اگر - پناه بر خدا - غیبتی کرده اید, هم برای خود و هم برای غیبت شونده استغفار کنید و دوباره تصمیم بر ترک غیبت بگیرید. در آخر تائکید می کنیم که این راهکارها را دقیقا به کار گیرید تا به نتیجه مطلوب برسید و گرنه بدون عمل بهترین راهکارها هم عقیم می ماند.براى از دست دادن این حالت باید اراده اى جدى و قوى داشته باشید و از شنیدن یا گفتن هر غیبتى هر اندازه هم به نظرتان کوچک و سطحى مى آید اجتناب ورزید زیرا در روز قیامت جوابى براى آن نخواهید داشت. در این رابطه به برنامه اى که پیشنهاد مى شود به مدت 40 روز عمل کنید و نتیجه را در صورت تمایل براى ما ارسال دارید. امید است ان شأالله براین مسأله که از گناهان خطرناک است غالب شوید: 1) هر ده روز یک بار بحث غیبت را در کتاب گناهان کبیره مطالعه کنید. 2) هر روز صبح با خدا «شرط» کنید که امروز غیبت نمى کنم. در طول روز کاملا مراقب رعایت این شرط باشید و جدا بکوشید براى اولین بار از آن تخلف نکنید. شب هنگام خواب اعمال روزتان را وارسى کنید. اگر مرتکب غیبت شده اید تعداد دفعات آن را ثبت کنید و براى مبارزه با آن توبه نمایید و براى خود تنبیهى قرار دهید مثلا تصمیم بگیرید با دوستى که نزد او بیشتر غیبت مى کنیدیک روز رفت و آمد و گفت وگوى غیر ضرورى نکنید یا در جایى که بیشتر غیبت هست شرکت نکنید یا یک روز روزه بگیرید. شرح این عمل را نیز در ستون واکنش ثبت نمایید. تمام چهل روز را با ذکر تاریخ به دقت طبق آن عمل کنید.برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به:منابع اصلی اخلاق اسلامی:-راه روشن, ترجمه مهجه البیضاء فیض کاشانی- اخلاق اسلامی, ترجمه جامع السعادات ملا مهدی نراقی- معراج السعاده، ملا احمد نراقی- نقطه های آغاز در اخلاق عملی آیت الله مهدوی کنی - اخلاق در قرآن (3 جلد) مصباح یزدیمنابع بیشتر:- خودشناسی برای خودسازی، مصباح یزدی- تهذیب نفس، ابراهیم امینی- مقالات استاد محمد شجاعی- خودسازى، شهید باهنر- خودسازى، محمد یزدى- جهاد با نفس، ج 3، حسین مظاهرى مطلب سوم : رامه درمان اغراقسخن گفتن، به عنوان یکی از کم هزینه‌ترین امور، گرچه در بدو نظر بسیار آسان تلقی می‌گردد؛ اما باید گفت که به‌کارگیری درست این نعمت بی‌بدیل که از امتیازات انسان است، آداب و موازینی دارد که بدون آن نه تنها بهره لازم حاصل نمی‌گردد، بلکه گاه مشکلات غیر قابل حل و ضایعات جبران ناپذیری نیز به بار خواهد آمد.بخشی از این آداب که زمینه تفاهم بهتر را فراهم و ما را از لغزش‌های احتمالی ایمن خواهد ساخت، به شرح زیر عرضه می‌گردد:1. سخن حق بگویید و با سخن خود، حق را آشکار سازید.2. از روی علم و آگاهی سخن گفته و هیچ‌گاه بدون تأمل کافی حرف نزنید و به آثار و پیامدهای حرف‌های خود توجه کنید.3. شمرده، بدون عجله و با صدای ملایم صحبت کنید.4. سنجیده و به جا سخن بگویید؛ (سنجیده گویی) و حرف بیهوده (لغو) نزنید.5. سعی کنید تنها به هنگام ضرورت صحبت کنید. (کم گویی)6. مختصر و مفید سخن گویید.7. در نقل سخنان، امانت را رعایت کنید.8. در مورد اموری که به شما مربوط نیست، حرفی نزنید.9. هرگز به گناه تکلم نکنید (دروغ، غیبت، تهمت، تمسخر، شایعه، افشای راز، هتک حرمت، عیب‌جویی، دشنام، تحقیر، سخنان نیش‌دار و اختلاف افکنی).10. در وقت خشم و هیجان، در امور مهم سخن نگویید.11. هرگز الفاظ و جملات زشت و ناپسند بر زبان جاری نکنید.12. در سخن گفتن، حیا را رعایت کنید.13. سطح درک مخاطبان را رعایت کنید.14. در بین صحبت دیگران، حرف نزنید و شنونده خوبی باشید.15. بکوشید تا سخنان شما همراه با تشویق دیگران باشد.16. با سخنان خود، خوبی‌ها را به اطرافیان تلقین کنید.17. نکات مثبت شخصیت افراد را یادآوری کنید.18. در نقل لطیفه‌ها و سخنان خنده‌دار، افراط نکنید و اگر قصد شوخی دارید، مخاطب را از جدی نبودن سخن خود آگاه کنید.19. بهتر است در وقت صحبت، چهره‌ای متبسم داشته باشید.سعی کنید سخنان شما، یاد خدا را در دل شنوندگان زنده کند و نیز بکوشید که سخنان خود را با نام خدا آغاز کنید.20. بهتر است در بیان نقاط ضعف دیگران از کنایه استفاده نکنید.21. هیچ‌گاه، بی دلیل کسی را با حرف‌هایتان نترسانید.22. در محاورات، فرهنگ مخاطبین خود را در نظر بگیرید.123. صادقانه و از روی محبت صحبت کنید.24. در وقت سخن گفتن، به حرکات فک و لب خود دقت کنید.225. حرکت دست و حالات چهره خود را با سخنان تان هماهنگ کنید.26. وقتی با افراد بزرگ‌تر از خود سخن می‌گویید، صدای خود را از صدای آنان بالاتر نبرید.27. اشتیاق و آمادگی شنوندگان را برای شنیدن سخنان تان در نظر بگیرید.28. شایسته است بدون آن که اظهار بزرگی کنید، سخنان تان موجب هشدار و موعظه برای دیگران باشد.29. سعی کنید سخنان شما، یاد خدا را در دل شنوندگان زنده کند و نیز بکوشید که سخنان خود را با نام خدا آغاز کنید.30. از کلمات محترمانه بهره بگیرید. (عرض می‌کنم، خواهش می‌کنم، اختیار دارید و ضمیرهای جمع مانند: شما، ایشان، و ...)31. حتی‌المقدور از سخنی که بار منفی دارد، خودداری کنید (جملات تنفر آمیز، یأس آور، حاکی از شکایت و گله، انتقاد آمیز و سرزنش‌زا).32. در غیر موارد لازم، از تکرار اظهارات خود بپرهیزید و در صورت نیاز، حرف تان را با بیانی رساتر تکرار کنید.33. سعی کنید از جملات امری کمتر استفاده کنید و از زیاد به کار بردن ضمیر «من» بپرهیزید.34. از آمیختن سخنان خود با اغراق و قسم زیاد، خودداری کنید. در صورت نیاز، همراه با دلیل و برهان سخن بگویید.35. از به‌کارگیری کلمات و عبارات غیر مأنوس و ثقیل بپرهیزید.36. شایسته است که سخنان شما، همیشه همراه با نقل کلام بزرگان دین و حکمت، و حاوی نکات پند‌آموز باشد، تا به رشد مخاطبان منجر شود.37. دستور زبان فارسی را به خوبی فرا گیرید و از به کار بردن الفاظ غربی بپرهیزید.338. در استفاده از کلمات با معانی مشترک، فهم شنونده را در نظر داشته باشید.39. تکیه کلام‌های زاید را با تمرین از سخنانتان حذف کنید. (بله ـ راستش ـ خوب ـ و ...)40. از پرخاشگری بپرهیزید و با سخن نرم با دیگران گفتگو کنید.پیوسته در نظر داشته باشید که سخنان شما، حاکی از شخصیت و میزان عقل شماست.«اللسان میزان الانسان»4پی نوشت:1) فرهنگ عمومی، جملات و عبارات خاصی برای بیان شادی، غم، تبریک، تسلیت و ... دارد که بهتر است این موارد را آمیخته و رعایت کنیم.2) می‌توانید در مقابل یک آینه تمرین و حرکات نامناسب را اصلاح کنید.3) صاحب نظران فرهنگی، برای بسیاری از الفاظ نامأنوس وارداتی، معادل‌های فارسی مناسب انتخاب کرده‌اند. شایسته است که این موارد را شناخته و در به‌کارگیری و ترویج آن بکوشیم.4) غررالحکم، 1282. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه