بنده جوانى هستم كه مسأله خودسازى را تا حدودى دوست دارم؛ ولى زياد دچار روزمرگى مى‏شوم! گاهى حوصله نمازهاى مستحبى را دارم و گاهى خير! حتى چند روزى نيز قرآن نمى‏خوانم! دوست دارم يك برنامه عملى به من پيشنهاد كنيد؟

انسان بايد از خود شروع كند و تكليف را بايد با خود يكسره سازد ازاين‏رو ابتدا تعابير «خودسازى را تا حدودى دوست دارم»، «دچار روز مرگى هستم» را تجزيه و تحليل و اصلاح نماييم. من نمى‏گويم كه عاقل باش يا ديوانه باش چون به جانان آشنايى از جهان بيگانه باش‏طبق روايات، عاقل كسى است كه آخرت را بر دنيا ترجيح دهد و بر عكس ديوانه كسى است كه دنيا را بر آخرت ترجيح دهد. پس «رهرو» نيتش خداوند است و بس و پروردگارش را بر همه چيز ترجيح مى‏دهد. گر سر مقصود دارى مو به مو جوينده شو گر وصال گنج خواهى سر به سر ويرانه باش‏انسان بايد درون خود را نظاره كند، جهت دل را بنگرد، تمايلات و علاقه‏هاى روحى و جسمى خود را بررسى كند. ببيند آهنگ كجا دارد و به كجا ره مى‏پويد؟ اعضا و جوارح خود را در راه چه اهدافى به كار مى‏گيرد؟ تمايلات و كشش‏هاى گوناگون، برآيند مستقيم نخواهد داشت افتان و خيزان رفتن شخص را به مقصد نمى‏رساند اگر مقصود خودسازى شد، با اين هدف نمى‏رسد. اگر طبيعت ما جوينده آب و نان است و ما را وادار به تهيه آن مى‏نمايد، روح كه اشرف از جسم است، خواهان راه‏يابى به معنا و حقيقت عالم است و حقيقت عالم فقط «لقاء الله» است (رسيدن به مقصود واقعى و محبوب حقيقى). گر مقام خوشدلى مى‏جوئى از جام سپهر شام در مستى سحر در نعره‏ى مستانه باش‏بعد از قصد و اراده نوبت به عمل مى‏رسد. محبوب و مقصود (ذات اقدس الهى (، دو چيز را در رأس امور انسان قرار داد: 1. عبادت خدا 2. عدم پيروى از شيطان «الَم اعهد اليكم يا بنى آدم أن لا تعبدوا الشّيطان انّه لكم عدو مبين و أن اعبدونى هذا صراط مستقيم»(1) «خطاب آيه‏اى آدم‏زادگان آيا با شما عهده نبستم كه شيطان را نپرستيد، زيرا روشن است كه او دشمن بزرگ شما است و مرا پرستش كنيد كه اين راه مستقيم است؟» گر شبى در منزل جانانه مهمانت كنند گول نعمت را مخور مشغول صاحبخانه باش‏انسان در دنيا هر شأن و مقام، هر عنوان و اعتبار، هر كار و پيشه كه دارد، بايد بداند كه در مهمان‏خانه و سراى عاريتى است و بايد از آن كوچ كند و آنچه به آن تعلّق دارد بگذارد و برود پس سنگينى چيزى كه نتوان برد. نبايد بر خود بنهد بلكه خود را سبكبال سازد. يا مسلمان باش يا كافر دو رنگى تا به كى يا مقيم كعبه شو يا ساكن بتخانه باش‏ خودسازى موفق براى خودسازى موفق به چند نكته بايد توجه داشت: 1. خودشناسى درست بايد استعدادها، قابليت‏ها و توانمندى‏هاى خود را به خوبى شناخت و بر اساس اين شناخت به يك برنامه‏ريزى اصولى رسيد. 2. برنامه‏ريزى دقيق بر اساس خودشناسى در برنامه‏ريزى نيز بايد به امور زير توجه نمود: الف. واقع‏گرايى: سالك و رهرو توان واقعى خود را مى‏سنجد و حال و روز خود را مى‏نگرد و بر اساس آن به تنظيم برنامه خودسازى مى‏پردازد. انسان‏ها داراى تفاوت‏هاى فردى روحى و جسمى هستند و هر يك بايد براى خود- به تناسب حال- برنامه‏اى برمى‏گزينند كه سنگين و طاقت‏فرسا نباشد بلكه پيوسته حال و نشاط ايشان در طول برنامه محفوظ بماند و به عنوان يك دستور العمل كلى بايد حال نشاط را پيوسته در خود نگه داشت و از اجبار و اكراه بايد در مراحل ابتدايى پرهيز كرد. ب. جذابيت: در برنامه‏ريزى به كيفيت بيش از كميت بايد اهتمام داشت مثلًا به جاى اينكه انسان تصميم بگيرد هر روز صبحگاهان يك جزء قرآن بخواند، مى‏تواند آن را حتّى به يك صفحه تقليل دهد ولى كوشش كند تلاوتش در جاى خلوت، با حال و توجه كامل و تدبر و ژرف انديشى در معانى باشد. همچنين بكوشد نمازهايش را با حضور قلب و توجه بخواند. ج. تدريج: از حداقل شروع كنيد ولى در انديشه افزون سازى آهسته باشيد مثلًا اگر از اول خواندن نماز شب بر او سخت است، بنا داشته باشد كه فقط يك ركعت وتر بخواند. پس از يك هفته دو ركعت شفع را هم اضافه كند و پس از مدتى هشت ركعت ديگر نافله شب را. د. رعايت مراتب حال: در روند خودسازى بايد مرحله به مرحله پيش رفت و از اول نمى‏توان تمام مدارج كمال را يك مرتبه سپرى نمود مثلًا بهتر است انسان ابتدا از انجام واجبات و تحفّظ بر شرايط و جزئيات آنها شروع كند و در كنار آنها به ترك محرمات بپردازد و همواره كوشش نمايد و بر نيفتادن در دام‏هاى شيطان و هواى نفس جديت به خرج دهد و پس از مدتى كه سراسر وجودش تسليم شد و ايمان را در روح و جسم غلبه داد، به انجام دادن مستحبات و ترك محرمات بپردازد. از اين مرحله به بعد، عنايات ربوبى رهرو و سالك را راهنمايى خواهد كرد ان شاء الله: «و الّذين جاهدوا فينالنهدينّهم سبلنا و ان الله لمع المحسنين»(2) «و آنان كه در راه ما به جان و مال جهد و كوشش كردند محقّقا آنها را به راه خويش هدايت مى‏كنيم و هميشه خدا يار نكوكاران است.» ه. عزم و استوارى: پس از تنظيم برنامه، با اراده قاطع بر انجام آنها ايستادگى كند و نفس خود را از طفره رفتن و كسالت ورزيدن، با جديت تمام باز دارد. و. استعانت و توسّل: براى موفقيت در امر جهاد اكبر از خداوند بزرگ، استمرار جويد و به ائمه اطهار متوسل شود. ز. پيوسته از طريق اركان چهارگانه سلوك با خداوند مرتبط باشد (مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاتبه و معاقبه). ح. پيروى از الگوهاى راستين، ائمه اطهار و بزرگان اخلاق.(3) پى‏نوشت‏ (1) يس (36)، آيه 60 و 61. (2) عنكبوت (29)، آيه آخر. (3) براى آگاهى بيشتر ر. ك: ملكى تبريزى، ميرزا جواد آقا، لقاء الله و اسرار الصّلوة و المراقبات. .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه