آیا قمه زدن از نظر شرعی وارد شده است؟ دلیل طرفداران و مخالفان آن چیست؟

در رابطه با قمه زنى هیچ دستورى از ناحیه شرع نرسیده و برخى از فقها نیز درباره آن چیزى نگفته اند، لیکن کسانى که متعرض حکم آن شده اند عموماً در دو صورت آن را جایز نمی دانند: 1) در صورتى که مشتمل بر ضرر قابل توجه براى شخص باشد. 2) در صورتى که موجب وهن اسلام یا تشیع گردد و با توجه به این که در حال حاضر این مسأله در سطح جهانى مورد تبلیغات سوء بر علیه اسلام و شیعه مى شود ترک آن بهتر است. بنا بر نظر بعضى از مراجع مانند آیات عظام فاضل لنکرانى، مکارم شیرازى و تبریزى، عزادارى و سینه زنى و امثال اینها براى سید مظلومان از کارهایى است که موجبات تقرب به خداوند عالم است و اما از اعمالى که موجب سوء استفاده دشمنان اسلام و وهن دین مى شود باید اجتناب شود. آیت ا... مکارم شیرازی، استفتاءآت جدید، ج1، ص158، قم، نسل جوان، 1381، چاپ سوم به نظر مقام معظم رهبری: قمه زنى علاوه بر اینکه از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمى شود و سابقه اى در عصر ائمه(ع) و زمان هاى بعد از آن ندارد و تأییدى هم به شکل خاص یا عام از معصوم(ع) در مورد آن نرسیده است در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مى شود بنابراین در هیچ حالتى جایز نیست. بنابراین قمه زنی، زنجیر تیغی زدن و ... که به مرور زمان و در اثر سهل انگاریها، در عزاداری سالار شهیدان وارد شده است بی تردید از مصادیق عزا و سوگواری به شمار نمی آید بلکه از آفتها و منکرات آن است و این گونه مراسم(قمه زنی) از نظر شرعی هیچ گونه پایه و مبنای دینی ندارد و صرفا از روی علاقه به اباعبدا... حسین(ع) انجام می گیرد. بدون شک اگر به وسیله آن ضرری بر بدن وارد شود - که حتما ضرر وارد می شود- حرام است و مومنین باید از آن اجتناب کنند و اگر ضرری هم وارد نسازد- در عرف امروز- موجب بدبینی و وهن مذهب است و باید از آن جلوگیری شود و لذا مقام معظم رهبری فرموده است «مخفی نیست که بیشترین این امور(قمه زنی و ...) باعث بدنامی و وهن مذهب اهل بیت(ع) می شود و این از بزرگترین ضررها و خسارت ها است.» آیت ا... العظمی سید علی خامنه ای، اجوبه الاستفتاءآت، ترجمه فارسی، تهران، انتشارات بین الملل هدی، چاپ پنجم1382، ص326 V و بهترین شیوه عزاداری، تشکیل مجالس با شکوه و ذکر اهداف مقدس امام حسین(ع) و تاریخچه کربلا و تحلیل فرازهای آن و مراسم سوگواری و هم چنین تشکیل دسته جات عزاداری با شکوه، توأم با برنامه های بیدار کننده و پرمحتوی است که روشن کننده اهداف عزاداری امام حسین(ع) باشد. و اما مسئله زود خوب شدن و یا چه بسا صدمه نخوردن. دلیل بر پسندیده بودن آن نیست چنان که برخی فرقه ها حتی شیشه می خورند و یا اشیاء نوک تیز در دست، شکم و... خود فرو می برند و حتی احساس درد هم نمی کنند. وبه نظر آیات عظام بهجت ،صافی ،سیستانی ، اگر قمه زنی موجب ضرر معتد به نشود ونیز موجب هتک مذهب نباشد اشکال ندارد.در بحارالانوار داستان مسلم گچکار را آورده است و در ضمن آن آورده است که حضرت زینب کبرا وقتی که چشمش به سر برادرش افتاد پیشانی خودرا به محمل زد و از زیر مقنعه خون جاری شد .(بحارالانوار ج 45 ص115 س 6 ) این داستان در این کتاب طولانی است و یک بخش آن مربوط به این است .علامه مجلسی برای این داستان سندی نقل نکرده است و تصریح کرده که سند ندارد ولی در اول این داستان گفته است که من این داستان را در کتب معتبر دیده ام .شیخ عباس قمی آنچه را که در بحارالانوار نقل کرده آورده است و آن را رد کرده است (منتهی الامال ج اول ص 751 ،چاپ هجرت )آقای سید هاشم رسولی محلاتی در کتاب زندگانی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها این داستان را رد کرده اند(ص327)ما نیز بر همین اساس این داستان را نمی پذیریم .در المجالس السنیه این داستان را نیاورده است .در تاریخ طبری هم آن را نیافتم .در بیشتر کتابهای بعدی این داستان را از بحارالانوار نقل کرده اند.برخی از علما تلاش کرده اند تا آن را به نحوی توجیه بکنند ولی لزومی ندارد و اگر فرض کنیم که حضرت زینب کبرا سر خودرا به زده باشد مشکلی پیش نمی آید چون تحمل آن مصیبتها آسان نیست .]در رابطه با روایتى که به حضرت زینب(س) نسبت مى دهند باید گفت:اولا: این که حضرت زینب سر را به چوبه محمل زده باشد در کتب معتبر تاریخى نیامده و ساخته و پرداخته برخى افراد فاقد معلومات است خصوصا که محدث محقق مرحوم حاج شیخ عباس قمى (ره) این مساله را صحیح نمى داند.ثانیا: اگر آن خبر صحت داشته باشد (که ندارد) ممکن است آن حضرت بدون اختیار و دراثر فشار و اندوه به چنین عملى مبادرت کرده باشد. در این صورت نیز این عمل قابل احتجاج نیست و نمى تواند ملاک عمل دیگران باشد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه