جایگاه و ارزش نیت در اسلام چگونه است؟

از امام صادق (ع) نقل است که حضرت رسول اکرم (ص) فرمودند:« إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ وَ لِکُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَی. » [1] ارزش هر عملی به نیت است و ارزش هر انسانی به نیت اوست.   قرآن می­فرماید: « یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ * إِلاّ مَنْ أَتَی اللّهَ بِقَلْبٍ سَلیمٍ » [2] یعنی: در آن روز که مال و فرزندان سودی نمی‏بخشد، مگر کسی که با قلب سلیم به پیشگاه خدا آید! و امام صادق علیه السلام در روایتی قلب سلیم را به نیت صادقه و نیت خالص برای خدا معنی نموده­اند. [3] شیخ طوسی در معنی نیت می­فرماید: نیت قصد انجام عمل است و نیت واسطه بین علم و عمل است و علامه مجلسی می­فرمایند: [4] نیتی که انسان را به خدا نزدیک می­کند، بسیار مشکل است. زیرا نیت تابع حالات نفسانی است و قبول و رد و کمالش مربوط به همان حالات نفسانی می­باشد و نیت صحیح جز با بیرون کردن هوای نفس و محبت دنیا (تعلق به دنیا) و با تفکرات صحیح میسر نخواهد شد، زیرا دل فرمانروای بدن است و همه اعضا و جوارح محکوم فرمان او می­باشند و در یک دل، دو محبت متناقض جمع نمی شود. چنانچه خداوند متعال می­فرماید: ما جَعَلَ اللّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَیْنِ فی جَوْفِهِ.. . خداوند برای هیچ کس دو دل در درونش نیافریده... [5] هوای نفس و خدا، دنیای محض و آخرت دو مطلوبند که محبت آن دو در یک دل جمع نمی شود. کسی که همه هدفش هوای نفس و دنیا و حب و جاه و شهرت باشد، در همه اعمال از آن هدف پیروی می­کند و عمل و تلاش انسان خالص نگردد تا زمانی که تمام این اغراض فاسد که موجب دوری از خداوند است، از دل بیرون رود. بنابراین درجات نیت و مراتب آن در مردم متعدد بلکه بی شمار است. [6]    خداوند برای هیچ کس دو دل در درونش نیافریده؛ و هرگز همسرانتان را که مورد «ظهار» قرارمی‏دهید مادران شما قرار نداده؛ و (نیز) فرزندخوانده‏های شما را فرزند حقیقی شما قرارنداده است؛ این سخن شماست که به دهان خود می‏گویید (سخنی باطل و بی‏پایه)؛ امّا خداوند حقّ را می‏گوید و او به راه راست هدایت می‏کند. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه