فردی مذهبی هستم که مدتهاست ناخواسته دچار احساس بدی نسبت به مقدسات شدم و العیاذبالله دشنام به خدا و ائمه به ذهنم خطور می‌کند؛ آیا خدا مرا می‌بخشد؟ لطفاً راهنمایی‌ام کنید که چه کار کنم.

پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «تَجَاوَزَ اللَّهُ لِأُمَّتِی عَمَّا حَدَّثَتْ بِهِ أَنْفُسُهَا مَا لَمْ تَنْطِقْ بِهِ أَوْ تَعْمَل ؛‌[ ورام ابن ابى فراس ، مجموعه ورام (تنبیه الخواطر)، ج 2، ص120.] خداوند از وسوسه‌ها و تشکیکات ذهنی امّت من تا زمانی که آن‌ها را به زبان یا به مرحله عمل نیاورده باشند، گذشت کرده است».بنابراین قبل از هر چیز ضروری است توجّه داشته باشید که به صرف خطور این افکار در ذهن‌تان هرگز مؤاخذه نخواهید شد؛‌ زیرا این‌گونه افکار مزاحم به دلیل غیراختیاری بودن یک عذر تلقی می شود.شما تنها فردی نیستید که از این‌گونه افکار مزاحم و تکراری رنج می برید. در حقیقت،‌ این‌که مطلب و موضوعی به صورت ناخواسته و به تکرار به فکر و ذهن‌ فرد تحمیل می‌شود و قادر به توقف قطعی آن نیست به نوعی «وسواس فکری»[ Obsession.] نامیده می‌شود که برخی از مواقع می‌تواند مضمون آن فکرهای کفر‌آمیز یا تکانه برای فریاد کردن کفریات باشد.[ ریتا ال. اتکینسون و دیگران،‌ زمینه روان‌شناسی هیلگارد،‌ ترجمه محمدنقی براهنی و همکاران، ص 534.]خوشبختانه شما با طرح موضوع،‌ گامی مهم در راه درمان پیموده اید؛‌ زیرا مبتلایان به این اختلال، قادرند پریشانی و ناراحتی خود را مدت‌ها به عنوان یک مسأله خصوصی، پنهان نگه داشته و دچار تبعات زیر گردند.1. اتلاف وقت و از دست دادن سرمایه ارزشمند عمر؛‌ زیرا بازیابی زمان از دست رفته امکان ندارد.2. عدم توانایی در تمرکز حواس و ایجاد حواس پرتی.3. بازماندن از کارهای اصلی از جمله تحصیل علم و به دنبال آن افت تحصیلی.4. خستگی ذهن و بی حوصله شدن فرد برای فکر کردن درباره موضوعات مهم و اساسی زندگی و تحصیلی.برای حل مشکل قبل از هر چیز به این نکته توجّه نمایید که شرط اساسی کنترل و درمان این‌گونه افکار، در کنار نیازمندی به صبر و حوصله، همکاری صمیمانه و نزدیک شما در به اجرا درآوردن راهکارهاست. در حقیقت نباید پنداشت که با بیان یکی دو نکته و بدون التزام عملی،‌ همه چیز درست می شود و یا با اولین قدم و بدون پی گیری مستمر، می توان یک شبه، همه آن افکار را از ذهن خود دور کرد.برخی از راهکارهای رهایی از این وضعیّت عبارتند از:غرقه سازی: بدین صورت که وقتی را با اختیار خود انتخاب کرده و تنها در آن وقت، آن قدر خود را در معرض موضوعی که از آن رنج می برید قرار دهید تا از آن فکر خسته و متنفّر شوید. به طوری که هرگاه بدون اختیار هم ذهن‌تان به آن فکر معطوف شد آن حالت تنفر در شما زنده شود.ذکر گفتن و تغییر وضعیّت: هرگاه ذهن‌تان بدون اختیار مشغول همان اوهام و افکار بیهوده شد، با گفتن ذکر «لا حول و لا قوة الا باللَّه العلی العظیم» از جای خود بلند شده، تغییر حالت دهید تا بدین وسیله از آن فکر تکراری رهایی یابید. پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:«إنّ لِلوَسواسِ خَطما کخَطمِ الطّائرِ ، فإذا غَفَلَ ابنُ آدَمَ وَضَعَ ذلکَ المِنقارَ فی اُذُنِ القَلبِ یُوَسوِسُ، فإنِ ابنُ آدمَ ذَکَرَ اللّه َ عَزَّ وجلَّ نَکَصَ وخَنَسَ، فذلکَ سُمِّی الوَسواسَ؛[ محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج 13، ص 141، ح 21698.]وسواس، منقاری چون منقار پرنده دارد و هرگاه آدمی دچار غفلت شود، آن منقار را در گوش دل او می‌گذارد و وسوسه می‌کند. در این هنگام اگر آدمی خداوند عزّوجلّ را یاد کند، وسواس منصرف می‌شود و کنار می‌رود. به همین دلیل شیطان را وسواس گفته‌اند».تکنیک انصراف فکر؛ مکانیزم ذهن طوری است که نمی‌تواند همزمان به دو نقطه تمرکز کند و وقتی شما توجه جدی خود را به خاطره ای خوش، یا حل مسئله ای جلب کنید لاجرم توجه ذهن از موضوع قبلی برگردانده شده و ذهن‌تان به تدریج می‌آموزد که مدیریت افکار را خود به عهده گرفته و به افکار مزاحم اجازه حضور ندهد.تکنیک تأخیر فکر: با خود عهد ببندید و برنامه ریزی کنید که زمان فکر کردن درباره موضوع خاص در ساعت خاصی باشد (مثلاً 4:30 تا 5 بعدازظهر) و در طول روز هرگاه افکار مزاحم وارد ذهنتان شد، به خود بگویید: زمان فکر کردن فلان ساعت مقرر است و در آن زمان نیز مدتی را به فکر کردن درباره آن موضوع، اختصاص دهید و ذهن‌تان را به آن مشغول سازید تا اینکه در طول روز و به طور پراکنده، ذهن‌تان مشغول آن نباشد. در ضمن آن زمان اختصاصی را به تدریج در طی (مثلاً سی روز) روزی یک دقیقه کم کنید تا به صفر برسد.خودگویی‌های مثبت: هر روز با خود بگویید که «من قادرم افکار وسواسى را کنار بگذارم»؛ زیرا این روش یکى از راه هاى مبارزه با افکار منفى است و وسواس فکرى نیز چیزى جز یک فکر منفى مزاحم نیست.گریز از تنهایی و بیکاری: دو عامل عمده ای که به این گونه مشکلات دامن می زند، بیکاری و تنهایی است؛‌ بنابراین حتّی اوقات فراغت خود را نیز با نوعی فعالیت ورزشی، نظافت اتاق، مطالعه روزنامه، انجام فعالیت های هنری و هرکار مورد علاقه دیگری، پر کنید. همچنین از قرار گرفتن در مکان های خلوت و تنهایی، به مدت زیاد بپرهیزید و سعی کنید حتّی مطالعات خود را در کتابخانه عمومی انجام دهید. توجه برگردانی فعال: همیشه در برگه هایی، موضوعات مختلف علمی و غیرعلمی به صورت یادداشت شده داشته باشید تا در صورت هجوم افکار مزاحم، موضوع و مسأله ای جایگزین برای اشتغال ذهنی داشته باشید که با اختیار خودتان در آن باره بیندیشید و آن فکر مزاحم را کنار بگذارید.روش توقف و تنفس: هر زمان که افکار آزارنده به سراغ‌تان می‌آیند،‌ توجّه‌تان را به تنفس‌تان معطوف کرده و ابتدا نفس‌های عمیق و آرام بکشید. دست‌تان را بر روی شکم‌تان بگذارید تا اطمینان یابید که با هر نفس انبساط می‌یابد. حال شروع به شمارش نفس‌های‌تان بکنید. با بازدم اول،‌ بشمارید، یک و با بازدم دوم،‌ دو و این کار را تا شماره چهار ادامه دهید و دوباره از یک شروع کنید. سعی کنید تا آن‌جا که می‌توانید،‌ در حین این تجربه ذهن‌تان را خالی نگه دارید. این تمرین را آن‌قدر ادامه دهید تا احساس کنید که آرامش یافته‌اید.[ ماتیو مک کی،‌ مارتا دیویس و پاتریک فانینگ،‌ کنترل افکار و احساسات،‌ ترجمه منیژه شیخ جوادی،‌ ص124.] تغییر محیط: اگر در محیط‌های خاصی دچار این افکار می‌شوید، سعی کنید از این محیط‌ها دوری کنید.تقویت اراده: اراده خود را تقویت کنید تا بتوانید به کارهایی که به صورت اجباری انجام می‌دهید، «نه بزرگ» بگویید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه